Pytanie:

Interesują mnie zasady funkcjonowania oddziałów gimnazjalnych w szkole podstawowej działające tak w wyniku reformy. A mianowicie: statut szkoły podstawowej z oddziałami gimnazjalnymi ma zawierać postanowienia dotyczące tych oddziałów, ale czy oddziały te funkcjonują zgodnie ze swoim „starym” statutem, czy też obowiązuje jeden statut – szkoły podstawowej dla wszystkich? Czy zasady wewnątrzszkolnego oceniania są jedne i te same w całej szkole podstawowej łącznie z oddziałami gimnazjalnymi, czy jednak owe oddziały zachowują swoje zasady oceniania, które spisane są w ich statucie, lub czy mogą przyjąć zasady obowiązujące w szkole podstawowej? A tym samym – czy w szkole obowiązuje jeden samorząd uczniowski, jedna rada rodziców, czy jednak oddziały gimnazjalne mają swój SU, swoją RR? Czy dokumenty szkoły są wspólne, np. regulamin rady pedagogicznej czy regulamin organizacji wycieczek szkolnych jest jeden – ten ze szkoły podstawowej, skoro nauczyciele dotychczasowego gimnazjum stali się nauczycielami szkoły podstawowej?

Odpowiedź:

Statut szkoły podstawowej

Zgodnie z art. 129 ust. 1 i 2 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe z 1 września 2017 r. dotychczasowe gimnazjum można było m.in. włączyć do ośmioletniej szkoły podstawowej. Jednocześnie w art. 129 ust. 8 i 9 ustawy zostało zawarte, że w szkole utworzonej zgodnie z tym trybem w roku szkolnym 2017/2018 i 2018/2019 prowadzi się klasy dotychczasowego gimnazjum, aż do czasu ich likwidacji, a do tych klas stosuje się dotychczasowe przepisy dotyczące gimnazjów. Jednocześnie w art. 238 ust. 1 ustawy zostało określone, że dyrektor szkoły podstawowej prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego z dniem włączenia gimnazjum do ośmioletniej szkoły podstawowej staje się dyrektorem ośmioletniej szkoły podstawowej, w której prowadzi się klasy dotychczasowego gimnazjum, i zajmuje to stanowisko do końca okresu, na jaki powierzono mu stanowisko dyrektora dotychczasowej szkoły podstawowej. Mając powyższe na uwadze, należy uznać, że z dniem 1.09.2017 r. dotychczasowe gimnazjum nie będzie już funkcjonowało jako odrębna jednostka na dotychczasowych zasadach, a jedynie będą prowadzone klasy dotychczasowego gimnazjum w ramach nowej ośmioletniej szkoły podstawowej. Z tego też powodu w art. 322 ust. 6 ustawy zostało zawarte, że statuty szkół podstawowych, w których będą prowadzone klasy dotychczasowego gimnazjum, mają zawierać postanowienia dotyczące tych klas.

Dotychczasowe statuty szkół podstawowych zachowują moc do dnia wejścia w życie statutów wydanych na podstawie ustawy – Prawo oświatowe, nie dłużej jednak niż do dnia 30 listopada 2017 r. (art. 322 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe).

Na poziomie przepisów ustawy – Prawo oświatowe wprowadzono regulacje określające obowiązkowe treści, które należy ująć w statucie. Zawartość statutu określono w art. 98 i kolejnych ustawy – Prawo oświatowe. Nowa ustawa – Prawo oświatowe wskazuje zakres zadań statutowych, które będą obowiązywały w statucie każdej szkoły. Część tych zadań jest zaczerpnięta (przeniesiona) z obowiązującego dotychczas rozporządzenia MEN z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola i publicznych szkół, a część jest wskazanych jako nowe. W związku z opisanymi zmianami w statucie należy uwzględnić zmiany dotyczące:

• zakresu zadań nauczycieli, w tym nauczyciela wychowawcy,
• organizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego,
• organizacji współdziałania ze stowarzyszeniami lub innymi organizacjami w zakresie działalności innowacyjnej,
• organizacji wolontariatu w szkole.

Warto powołać zespół, który zajmie się opracowaniem projektu zmian w statucie oraz przeanalizuje zapisy w prawie, a także oceni, jakie treści i w jakim zakresie powinny zostać zmienione, aby w chwili wejścia w życie planowanych zmian w prawie statut szkoły adekwatnie regulował funkcjonowanie szkoły.

Projekt statutu szkoły i jego zmian przygotowuje rada pedagogiczna, a następnie przedstawia go do uchwalenia radzie szkoły (art. 72 ust. 1 ustawy – Prawo oświatowe). Gdy rada szkoły nie została powołana, jej zadania wykonuje rada pedagogiczna.

Zasady wewnątrzszkolnego oceniania

Jest prawidłowe, aby statut ośmioletniej szkoły podstawowej zawierał postanowienia dotyczące wewnątrzszkolnego oceniania uczniów klas dotychczasowego gimnazjum, co oznacza, że w szkole nie będzie dwóch oddzielnych zasad wewnątrzszkolnego oceniania. Od 1 września 2017 r. zgodnie z art. 98 ust. 1 pkt 8 ustawy – Prawo oświatowe szczegółowe warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego uczniów powinny być określone wprost w statucie. Nie jest to nic nowego. Dotychczas ustawa o systemie oświaty i ramowe statuty również wskazywały taki obowiązek (art. 44b ust. 10 ustawy o systemie oświaty). Na marginesie warto dodać, że teraz funkcjonuje nazwa „zasady wewnątrzszkolnego oceniania”, a nie „wewnątrzszkolny system oceniania”, i taka nazwa powinna funkcjonować w statutach szkół. Wiele statutów, zarówno szkół publicznych, jak i niepublicznych, jako swoją integralną część posiada załącznik lub załączniki, w których uregulowano jakieś konkretne kwestie. W szczególności zdarza się, że zasady wewnątrzszkolnego oceniania są opisane w załączniku do statutu szkoły. Takie rozwiązanie bywa kwestionowane przez przedstawicieli organu nadzoru pedagogicznego. W wypadku szkół publicznych nowelizowany statut powinien być załącznikiem do odpowiedniej uchwały rady pedagogicznej. Wskazuje się tu na wątpliwy status załącznika do załącznika jako niezgodny z zasadami techniki prawodawczej.

Organy wewnętrzne szkoły

Natomiast odnośnie rady rodziców czy ich zarządów, to należy zauważyć, że zgodnie z art. 83 ust. 2 i 3 ustawy – Prawo oświatowe, która obowiązuje od 1 września 2017 r., w szkołach w skład rad rodziców wchodzi po jednym przedstawicielu rad oddziałowych wybranych w tajnych wyborach przez zebranie rodziców uczniów danego oddziału, a takie wybory przeprowadza się na pierwszym zebraniu rodziców w każdym roku szkolnym. Zatem w ośmioletniej szkole podstawowej będzie wybierana nowa rada rodziców, do której wejdą przedstawiciele rad oddziałowych dotychczasowego gimnazjum. Ponadto ani z ustawy wprowadzającej reformę oświatową, ani z ustawy – Prawo oświatowe nie wynika, aby w ramach jednej szkoły mogły działać dwie odrębne rady rodziców czy samorządy uczniowskie, a nawet rady pedagogicznej. Taka możliwość istnieje tylko w zespołach szkół. Oddziały gimnazjalne w szkole podstawowej nie tworzą ze szkołą podstawową zespołu szkół, zatem należy uznać, że w szkole podstawowej, w której są prowadzone klasy gimnazjalne, działa jedna rada rodziców, jeden samorząd uczniowski i jedna rada pedagogiczna.

Pozostała dokumentacja

W związku z włączeniem gimnazjum do szkoły podstawowej od 1 września nauczyciele i pracownicy niepedagogiczni stają się od tego dnia nauczycielami i pracownikami nowej ośmioletniej szkoły podstawowej. Włączenie gimnazjum do szkoły podstawowej nie oznacza powstania swoistego zespołu. Od 1 września jest to szkoła podstawowa z klasami gimnazjalnymi. Zatem wszelka dokumentacja powstająca w szkole dotyczy szkoły podstawowej, ewentualnie klasy gimnazjalnej w szkole podstawowej.

Podstawa prawna:

• art. 322 z 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60),

• 72 ust.1, art. 81 ust. 2, art. 98 ust. 1 pkt 8 ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59).

Dariusz Skrzyński – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy i prawa autorskiego