PYTANIE

Dyrektorzy szkół często mają kłopot z dyscyplinowaniem nauczycieli. To wynika z tego, że nauczyciele nie otrzymują pisemnej informacji dotyczącej zakresu ich obowiązków i zadań. Czy przepisy prawa określają wzór takiej informacji? Co powinien zawierać taki dokument?

ODPOWIEDŹ

Konieczność informowania na piśmie o podstawowych obowiązkach pracowniczych wynika z art. 100§ 1 i 2 i 211 kodeksu pracy. Łatwiej wtedy egzekwować od nauczycieli wykonanie zadań statutowych, które są realizowane poza pensum (zajęcia pozalekcyjne, dyżury podczas przerw, opieka nad samorządem itp.). Dyrektor powinien na początku każdego roku szkolnego wręczyć taką informację nauczycielowi. Zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności nauczyciela wymaga dostosowania do organizacji pracy w danym roku szkolnym. Nie rodzi to konieczności sporządzania nowych umów z nauczycielem w każdym roku – wystarczy, gdy dyrektor szkoły sporządzi aneks do zakresu obowiązków nauczyciela na dany rok szkolny.

PRZYKŁAD 1.

ZAKRES
OBOWIĄZKÓW, UPRAWNIEŃ I ODPOWIEDZIALNOŚCI

(pieczęć zakładu pracy)

(miejsce i data)

Pan/i:

stanowisko nauczyciela:

zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności:

dla Pana/i:

zatrudnionego/j na stanowisku pracy: nauczyciel

w Zespole Szkół

Podległość służbowa

Pana/i bezpośrednim przełożony jest: Dyrektor Szkoły

Zakres obowiązków wynikających z art. 100 kodeksu pracy

§1. Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę.

§2. Pracownik jest obowiązany w szczególności:

- przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy,

- przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku,

- przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych,

- dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,

- przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach,

- przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

Zakres obowiązków wynikających z art. 211 kodeksu pracy

Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany:

- znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu,

- wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,

- dbać o należyty stan sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy,

- stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży,

- poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,

- niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie,

- współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.

Art. 42, ust. 2 Karty Nauczyciela stanowi, że w ramach 40-godzinnego czasu pracy oraz ustalonego wynagrodzenia nauczyciel jest zobowiązany realizować:

- w ramach pensum: zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz,

- inne czynności i zajęcia wynikające z zadań statutowych szkoły, ze szczególnym uwzględnieniem zajęć opiekuńczych i wychowawczych wynikających z potrzeb i zainteresowań uczniów,

- zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.

Zakres obowiązków (czynności) na stanowisku pracy

- realizacja planu dydaktyczno-wychowawczego według tygodniowego rozkładu zajęć,

- realizacja programu kształcenia, wychowania i opieki w powierzonych przedmiotach, klasach i zespołach (reguluje to arkusz organizacyjny szkoły i wykaz zadań dodatkowych na początku roku szkolnego), która w optymalnym stopniu przyczynia się do zrealizowania celów szkoły,

- wzbogacanie własnego warsztatu pracy przedmiotowej i wychowawczej (wnioskowanie do dyrektora szkoły o jego wzbogacenie lub modernizację),

- wspieranie swoją postawą i działaniami pedagogicznymi rozwoju psychofizycznego uczniów, ich zdolności i zainteresowań,

- rozpoznawanie potrzeb uczniów i udzielanie im pomocy w przezwyciężaniu niepowodzeń szkolnych,

- bezstronne, obiektywne i sprawiedliwe ocenianie oraz traktowanie wszystkich uczniów,

- informowanie rodziców uczniów oraz wychowawcę klasy, dyrekcję i radę pedagogiczną o wynikach dydaktyczno-wychowawczych swoich uczniów,

- informowanie na początku każdego roku szkolnego uczniów oraz rodziców o wymaganiach edukacyjnych wynikających z realizowanego przez siebie programu nauczania oraz sposobach sprawdzania osiągnięć uczniów,

- określenie zasad udostępniania rodzicom sprawdzonych i ocenionych pisemnych prac kontrolnych, prowadzenie na bieżąco wymaganej dokumentacji pedagogicznej przedmiotu, koła zainteresowań, troska o bezpieczeństwo uczniów w czasie zajęć dydaktycznych, na przerwach śródlekcyjnych, a także na wycieczkach, rajdach i uroczystościach szkolnych,

- służenie uczniom szkoły pomocą w rozwiązywaniu problemów osobistych i związanych z nauką,

- wdrażanie uczniów do poszanowania mienia szkolnego,

- pełnienia dyżuru zgodnie z tygodniowym harmonogramem dyżurów,

- prowadzenie działalności innowacyjnej za zgodą dyrektora szkoły i rady pedagogicznej,

- inne prace zlecone przez dyrektora,

- zobowiązanie do obniżenia wymagań edukacyjnych wobec ucznia na podstawie pisemnej opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Zakres uprawnień

Zgodnie z Kartą Nauczyciela oraz statutem Zespołu Szkół nauczyciel posiada następujące uprawnienia:

- decydowanie w sprawie doboru metod, form organizacyjnych, podręczników, środków dydaktycznych w nauczaniu swojego przedmiotu,

- decydowanie o treści programu koła lub zespołu, jeśli takie zostało przydzielone,

- decydowanie o ocenie bieżącej, semestralnej i rocznej postępów swoich uczniów,

- prawo wnioskowania w sprawie nagród i wyróżnień oraz kar regulaminowych dla swoich uczniów.

Zakres odpowiedzialności

Zgodnie z Kartą Nauczyciela oraz Statutem Zespołu Szkół nauczyciel jest odpowiedzialny przed dyrektorem szkoły i organem prowadzącym szkołę za:

- poziom wyników dydaktyczno-wychowawczych w swoim przedmiocie oraz klasach
i zespołach stosownie do realizowanego programu i warunków, w jakich działał,

- stan warsztatu pracy, sprzętu i urządzeń oraz środków, w jakich działał.

Przed władzami szkoły, ewentualnie cywilnie lub karnie, za:

- tragiczne skutki wynikłe z braku swego nadzoru nad bezpieczeństwem uczniów na zajęciach szkolnych, pozaszkolnych, w czasie dyżurów mu przydzielonych,

- nieprzestrzeganie procedury postępowania, gdy doszło do wypadku uczniowskiego lub pożaru,

- zniszczenia lub stratę elementów majątku i wyposażenia szkoły przydzielonego mu przez dyrektora placówki, wynikające z braku nadzoru i zabezpieczenia,

- rażące nieprzestrzeganie przepisów BHP w pracy dydaktyczno-wychowawczej z uczniami w szkole i poza nią,

- nieusprawiedliwioną nieobecność w czasie wyznaczonego dyżuru; będzie ona traktowana jako naruszenie dyscypliny pracy.

Zadania dodatkowe

Niniejszy zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności jest integralną częścią umowy o pracę.

(data i podpis pracownika)

(podpis pracodawcy lub osoby reprezentującej pracodawcę albo osoby upoważnionej do składania oświadczeń w imieniu pracodawcy)

PRZYKŁAD 2.

ZAKRES OBOWIĄZKÓW, UPRAWNIEŃ I ODPOWIEDZIALNOŚCI NAUCZYCIELA WYCHOWAWCY

(pieczęć zakładu pracy)

(miejsce i data)

Pan/i:

stanowisko: wychowawca klasy

zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności:

dla Pana/i:

zatrudnionego/j na stanowisku pracy: wychowawca klasy

w Zespole Szkół

Zakres obowiązków (czynności) na stanowisku pracy:

Identycznie jak każdy nauczyciel, oprócz tego:

- tworzy warunki do rozwoju uczniów, przygotowania do życia w zespole, rodzinie, społeczeństwie,

- rozwiązuje ewentualne konflikty w zespole, a także między wychowankami a społecznością szkoły,

- za pomocą atrakcyjnych celów lub projektów, na których skupia aktywność zespołu, przekształca klasę w grupę samowychowania i samorządności,

- koordynuje działania wychowawcze nauczycieli uczących w klasie,

- organizuje indywidualną opiekę nad uczniami z trudnościami w nauce i zachowaniu,

- współpracuje z rodzicami i informuje ich o wynikach i problemach w zakresie kształcenia i wychowania, włącza rodziców w programowe i organizacyjne sprawy klasy,

- na początku roku szkolnego informuje rodziców (prawnych opiekunów) o zasadach oceny zachowania oraz terminach dni otwartej szkoły, wywiadówek i konsultacji,

- współdziała z pedagogiem szkolnym i innymi komórkami opiekuńczymi w celu uzyskania wszechstronnej pomocy dla swych wychowanków,

- prawidłowo prowadzi dokumentacją klasy i każdego ucznia: dziennik, arkusze ocen, świadectwa szkolne, plany pracy i godzin wychowawczych, obserwacje uczniów i kontakty z rodzicami (prawnymi opiekunami).

Zakres uprawnień

- współdecyduje z samorządem klasy i z rodzicami (prawnymi opiekunami) o programie i planie wychowawczym na rok szkolny oraz dłuższe okresy,

- ma prawo do uzyskania – od dyrekcji szkoły i innych instytucji wspomagających szkołę – pomocy merytorycznej i psychologiczno-pedagogicznej w swej pracy wychowawczej,

- ma prawo wnioskować o rozwiązanie problemów zdrowotnych, psychospołecznych

i materialnych swoich wychowanków do specjalistycznych komórek szkoły, służby zdrowia i dyrekcji szkoły.

Zakres odpowiedzialności

Identycznie jak każdy nauczyciel, oprócz tego:

- służbowo przed dyrektorem szkoły za osiąganie celów wychowania w swojej klasie,

- za integrowanie wysiłków nauczycieli i rodziców wokół programu wychowawczego klasy i szkoły,

- za poziom opieki i pomocy indywidualnej dla swoich wychowanków będących w trudnej sytuacji szkolnej lub społeczno-wychowawczej,

- za prawidłowość dokumentacji uczniowskiej swojej klasy (m.in. dzienniczki, zeszyt uwag).

Niniejszy zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności jest integralną częścią stosunku pracy.

(data i podpis pracownika)

(podpis pracodawcy lub osoby reprezentującej pracodawcę albo osoby upoważnionej do składania oświadczeń w imieniu pracodawcy)

Lucyna Gromiec – konsultant w Pracowni Doskonalenia Kadry Kierowniczej Oświaty i Doradztwa Metodycznego Świętokrzyskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Kielcach; prowadzi szkolenia dla kierowniczej kadry oświatowej, rad pedagogicznych, nauczycieli oraz wychowawców, współautorka projektu edukacji prawnej społeczności szkolnej, nauczyciel akademicki w Wyższej Szkole Administracji Publicznej, ekonomista, dyrektor Zespołu Szkół Ekonomicznych w Kielcach