PYTANIE

Jestem nauczycielem języka polskiego w gimnazjum i chciałbym prowadzić zajęcia artystyczne będące zajęciami teatralnymi.

Moje pytanie brzmi:

Kto może zaopiniować przygotowany przeze mnie program autorski dot. takich zajęć: czy może być to nauczyciel plastyki w gimnazjum (nie wiem, jaki nauczyciel przedmiotowy ma kwalifikacje, by zaopiniować program do zajęć teatralnych)? Wyczytałem również na Państwa stronie, że mógłby być to zespół nauczycielski. Jeżeli tak, to z nauczycieli jakich przedmiotów powinien on się składać?

ODPOWIEDŹ

Na tle tak przedstawionego stanu faktyczne de facto nakładają się na siebie dwa problemy. Pierwszy dotyczy kwalifikacji do prowadzenia zajęć teatralnych w ramach zajęć artystycznych – czy takie kwalifikacje ma nauczyciel języka polskiego w gimnazjum? Drugi z kolei dotyczy dopuszczania do użytku szkolnego autorskiego programu nauczania, w tym przypadku programu zajęć teatralnych.

Odnosząc się do pierwszego problemu należy stwierdzić, że zgodnie z załącznikiem nr 6a do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (DzU z 2002 r. nr 15, poz. 142, z późn. zm.), który zawiera ramowy plan nauczania dla gimnazjum, zajęcia artystyczne należą do obowiązkowych zajęć edukacyjnych, które należy realizować w gimnazjum. Jak wynika z Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (DzU z 2009 r. nr 4, poz. 17) zajęcia artystyczne w gimnazjum należą do grupy przedmiotów uzupełniających i została dla nich określona podstawa programowa. W podstawie programowe przewidzianej dla zajęć artystycznych jednak zostały podane tylko przykładowe zajęcia, jakie można w szkole realizować w ramach tych zajęć: zespół wokalny i zajęcia plastyczne. Szkoła powinna zaproponować uczniom tylko takie zajęcia, jeżeli posiada odpowiednie warunki do ich realizacji. Do możliwości organizacyjnych poszczególnych zajęć zaliczamy również posiadanie lub zatrudnienie nauczyciela z odpowiednimi kwalifikacjami do ich prowadzenia. W związku z tym, że prawo oświatowe zakłada duże zróżnicowanie w przygotowanej przez szkołę ofercie zajęć artystycznych, kwalifikacje osób do ich prowadzenia będą uzależnione od ich rodzaju.

Z § 3 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (DzU z 2009 r. nr 50, poz. 400) wynika, kto może zajmować stanowisko nauczyciela w gimnazjum. Stanowisko nauczyciela w gimnazjum może m.in. zajmować osoba, która ukończyła studia magisterskie na kierunku (specjalności) innym niż zgodny z nauczanym przedmiotem, lub którego zakres określony w standardzie kształcenia dla tego kierunku studiów w grupie treści podstawowych i kierunkowych, obejmuje treści nauczanego przedmiotu, lub prowadzonych zajęć, ale dodatkowo musi ukończyć studia podyplomowe, lub kurs kwalifikacyjny w zakresie nauczanego przedmiotu, lub prowadzonych zajęć, oraz posiadać przygotowanie pedagogiczne. Zatem nauczyciel, który ukończył studia magisterskie na kierunku (specjalności) innym niż zgodny z nauczanym przedmiotem (filologia polska), aby posiadać kwalifikacje do prowadzenia w gimnazjum zajęć teatralnych w ramach przedmiotu zajęcia artystyczne powinien dodatkowo ukończyć studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie prowadzonych zajęć. Jednak ostateczną decyzję w tej sprawie musi podjąć dyrektor szkoły.

Odnosząc się do drugiego problemu należy stwierdzić, że zgodnie z art. 22a Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572, z późn. zm.), wybrany przez nauczyciela program nauczania, w tym również własny program (autorski), dopuszcza do użytku szkolnego w danej szkole dyrektor szkoły, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej. Zasięgnięcie opinii rady pedagogicznej jest obowiązkowe. Jeżeli dyrektor ma wątpliwości, co do zaproponowanego programu nauczania, może się zwrócić również o opinię do:

a) nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, posiadającego wykształcenie wyższe i kwalifikacje wymagane do prowadzenia zajęć edukacyjnych, dla których program jest przeznaczony, lub

b) konsultanta lub doradcy metodycznego, lub

c) zespołu nauczycielskiego, zespołu przedmiotowego lub innego zespołu problemowo-zadaniowego, o których mowa w przepisach w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół. Zgodnie z § 16 ramowego statutu w gimnazjach nauczyciele prowadzący zajęcia w danym oddziale tworzą zespół, którego zadaniem jest w szczególności ustalenie zestawu programów nauczania dla danego oddziału oraz jego modyfikowanie w miarę potrzeb. Dyrektor gimnazjum może tworzyć zespoły wychowawcze, zespoły przedmiotowe lub inne zespoły problemowo-zadaniowe. Pracą zespołu kieruje przewodniczący powoływany przez dyrektora gimnazjum, na wniosek zespołu. Zadania zespołów nauczycielskich określać powinien statutu gimnazjum. Nie ma innych przepisów, które określałyby z nauczycieli jakich przedmiotów powinien on się składać. Mogą być wszyscy z danego oddziału, wtedy jest to zespół nauczycielski, lub wyznaczeni przez dyrektora w ramach innego zespołu.

Taka opinia powinna zawierać w szczególności ocenę zgodności programu nauczania z podstawą programową i dostosowania programu do potrzeb i możliwości uczniów, dla których jest przeznaczony.

W związku z powyższym, aby autorski program zajęć teatralnych prowadzony w ramach zajęć artystycznych, mógł być realizowany w gimnazjum, musi być wcześniej zatwierdzony przez dyrektora, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej.

Dariusz Skrzyński – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy i prawa autorskiego.