Pytanie:

Czy dyrektor może zmusić nauczyciela do wzięcia dodatkowych godzin (w ramach zastępstw doraźnych) powyżej 27 godzin.

Odpowiedź:

Nie. Przepisy nie przewidują żadnych norm co do liczby doraźnych zastępstw, które można zlecić nauczycielom. Dyrektor w czasie ich przydzielania powinien mieć jedynie na uwadze, że w ramach tygodniowego czasu pracy nauczyciel zobowiązany jest również do realizacji – oprócz pensum i zadań statutowych – innych czynności, w tym zadań związanych z przygotowaniem się do zajęć oraz samokształceniem, które to czynności, łącznie z zastępstwami, nie powinny przekroczyć 40-godzinnej, tygodniowej normy czasu pracy nauczyciela.

Przez godzinę doraźnego zastępstwa rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych (czyli tzw. pensum), której realizacja następuje w zastępstwie nieobecnego nauczyciela (art. 35 ust. 2a Karty Nauczyciela – KN). Doraźne zastępstwa przydziela w drodze polecenia służbowego dyrektor szkoły.

Nauczyciel nie może odmówić wykonania polecenia służbowego. Odmowa jest dopuszczalna tylko wówczas, gdy polecenie służbowe jest sprzeczne z przepisami prawa pracy lub stosunkiem pracy (art. 100 § 1 Kodeksu pracy). W przypadku nauczyciela, podstawą odmowy realizacji zastępstwa mogłoby być jedynie przekroczenie 40-godzinnej tygodniowej normy czasu pracy. 

Podstawa prawna:

• 35 ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 1762),
• 100 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r. poz. 1510 ze. zm.).