PYTANIE

Kto ma prawo i w jakim terminie usprawiedliwiać nieobecność uczniów? Niektórzy nauczyciele domagają się zwolnień lekarskich przy dłuższych nieobecnościach. Jakie przepisy prawa regulują te kwestie?

ODPOWIEDŹ

Rodzic usprawiedliwia nieobecności dziecka poniżej 18 roku życia zgodnie z procedurą przyjętą w prawie wewnątrzszkolnym (nie ma obowiązku dostarczenia zwolnienia wystawionego przez lekarza, wystarczy prośba bądź wniosek jednego z rodziców lub opiekuna prawnego). Uczeń pełnoletni ma prawo do samodzielnego usprawiedliwiania nieobecności w szkole.

Uzasadnienie:

W art. 70 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. zostało ustanowione prawo do nauki, które do 18 roku życia połączone jest z obowiązkiem nauki. Natomiast w Ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) w art. 18 ust. 1 zapisano obowiązki rodziców w zakresie zapewnienia regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia szkolne. W Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (DzU nr 61, poz. 624 z późn. zm.) ujęte są ogólne kwestie organizacji pracy szkoły, obowiązków ucznia, prowadzenia dokumentacji przebiegu procesu nauczania i wychowania. I tak w załącznikach do rozporządzenia: nr 2 § 16b ust. 2, nr 3 § 18b ust. 2, nr 4 § 19 ust. 2, nr 5 § 19 ust. 2, nr 5a § 20 ust. 2, nr 5b § 21 ust. 2 czytamy:

„Statut szkoły określa obowiązki ucznia, z uwzględnieniem obowiązków w zakresie: udziału w zajęciach edukacyjnych, (…) usprawiedliwiania, w określonym terminie i formie, nieobecności na zajęciach edukacyjnych”.

Tak więc tematyka usprawiedliwiania nieobecności uczniów na zajęciach powinna być szczegółowo uregulowana w prawie wewnątrzszkolnym (statut, regulamin szkolny). Jednakże statut czy regulamin szkolny nie może być sprzeczny z aktami prawnymi wyższego rzędu.
Społeczność szkolna (nauczyciele, uczniowie i rodzice) sama wypracowuje procedurę postępowania w przypadku nieobecności uczniów – określa terminy i formę jej usprawiedliwiania. Jeżeli w statucie szkoły zapiszemy, że obowiązkiem rodzica jest pisemne lub ustne usprawiedliwienie nieobecności dziecka w szkole w ciągu np. 7 dni, to należy tego przestrzegać.
Nie ma żadnego przepisu, na podstawie którego nauczyciel mógłby żądać zwolnienia wystawionego przez lekarza, w związku z czym nie może tego robić. Pamiętajmy również, że do osiemnastego roku życia dziecko nie może stanowić samo o sobie – jest pod władzą rodzicielską (art. 92 Ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy – DzU nr 9, poz. 59 z późn. zm.) i tylko na prośbę bądź wniosek rodzica lub prawnego opiekuna można usprawiedliwić nieobecność dziecka z uwzględnieniem zapisów w statucie czy regulaminie szkolnym. Inaczej jest w przypadku ucznia pełnoletniego, który sam może usprawiedliwiać swoje nieobecności. Warto przy okazji zapoznać uczniów i rodziców z konsekwencjami absencji w szkole, które w ostateczności mogą doprowadzić do braku promocji (jeżeli uczeń nie zaliczy egzaminów klasyfikacyjnych) lub skreślenia ucznia (pełnoletniego) z listy uczniów. Przypomnijmy, że zgodnie z § 17 ust. 1 i 2 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (DzU nr 83, poz. 562 z późn. zm.)
uczeń może nie być klasyfikowany z jednego, kilku albo wszystkich zajęć edukacyjnych, jeżeli brak jest podstaw do ustalenia śródrocznej lub rocznej (semestralnej) oceny klasyfikacyjnej z powodu nieobecności ucznia na zajęciach edukacyjnych przekraczającej połowę czasu przeznaczonego na te zajęcia w szkolnym planie nauczania. Uczeń nieklasyfikowany z powodu usprawiedliwionej nieobecności może zdawać egzamin klasyfikacyjny. Na wniosek ucznia nieklasyfikowanego z powodu nieusprawiedliwionej nieobecności lub na wniosek jego rodziców (prawnych opiekunów) rada pedagogiczna
może wyrazić zgodę na egzamin klasyfikacyjny (może ale nie musi). Dodatkową konsekwencją nieusprawiedliwionych godzin i spóźnień jest obniżenie oceny z zachowania.

Podstawa prawna:

1. Art. 70 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.

2. Art 18 ust.1 Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm.).

3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (DzU nr 61, poz. 624 z późn. zm.).

4. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (DzU nr 9, poz. 59 z późn. zm.).

5. § 17 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (DzU nr 83, poz. 562 z późn. zm.).

Lucyna Gromiec – konsultant w Pracowni Doskonalenia Kadry Kierowniczej Oświaty i Doradztwa Metodycznego Świętokrzyskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Kielcach; prowadzi szkolenia dla kierowniczej kadry oświatowej, rad pedagogicznych, nauczycieli oraz wychowawców; współautorka projektu edukacji prawnej społeczności szkolnej; nauczyciel akademicki w Wyższej Szkole Administracji Publicznej; ekonomista.