PYTANIE

Kto powinien wypisać uczniowi poprawione świadectwo promocyjne, jeśli wychowawca odmówił wykonania polecenia służbowego wydanego na piśmie?

W wyniku odwołania rodziców ucznia, komisja ustaliła ponownie ocenę z zachowania − wyższą niż to ustalił wychowawca. Nauczycielowi wymierzyłam karę porządkową nagany, ale nadal odmawia wypisania świadectwa − nie zgadza się z ustaleniami komisji, w której pracach także uczestniczył.

ODPOWIEDŹ

Zgodnie z § 19 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (DzU z 2007 r. nr 83, poz. 562 z późn. zm.) uczeń lub jego rodzice (prawni opiekunowie) mogą zgłosić zastrzeżenia do dyrektora szkoły, jeżeli uznają, że roczna ocena klasyfikacyjna zachowania została ustalona niezgodnie z przepisami prawa dotyczącymi trybu ustalania tej oceny. Zastrzeżenia mogą być zgłoszone w terminie 7 dni od dnia zakończenia zajęć dydaktyczno-wychowawczych. W przypadku stwierdzenia, że roczna ocena klasyfikacyjna zachowania została ustalona niezgodnie z przepisami prawa dotyczącymi trybu ustalania tej oceny, dyrektor szkoły powołuje komisję, która ustala roczną ocenę klasyfikacyjną zachowania w drodze głosowania zwykłą większością głosów. W przypadku równej liczby głosów decyduje głos przewodniczącego komisji. Co istotne, w szczególności w kontekście zadanego pytania, ocena ustalona przez komisję jest ostateczna – nie jest przewidziany przez prawodawcę dalszy tryb odwoławczy i ustaleń komisji właściwie nie można już skutecznie wzruszyć. Innymi słowy − wychowawca klasy powinien bezwzględnie i bezwarunkowo respektować ustalenia komisji.

Warto podkreślić, że prawodawca wyraźnie określił skład przedmiotowej komisji (§ 19 ust. 4 pkt 2 wyżej wymienionego rozporządzenia), przez co wskazał siłę oddziaływania głosów poszczególnych członków przy ustalaniu nowej oceny z zachowania – wychowawca klasy jest tylko jednym z siedmiu członków komisji, a ustalenie rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania następuje w drodze głosowania zwykłą większością głosów, czyli więcej osób biorących udział w głosowaniu opowiada się za ustalonym przez komisję wnioskiem niż przeciw, a głosy wstrzymujące się nie są wliczane do wyniku. Z prac komisji sporządza się protokół, który stanowi załącznik do arkusza ocen ucznia. Protokół zawiera między innymi ustaloną ocenę zachowania wraz z uzasadnieniem.

Zgodnie z zasadą praworządności działalność szkoły musi opierać się wyłącznie na przepisach prawa i w analizowanej sprawie nie może wychodzić na przeciw oczekiwaniom tylko jednego członka komisji. Takie postępowanie stanowiłoby rażące naruszenie prawa i byłoby oczywistą próbą ominięcia narzuconych przez prawo procedur. Postępowanie nauczyciela, należy uznać nie tylko za oczywistą i niczym nieuzasadnioną obstrukcję procedury klasyfikacyjnej, ale również za solidną podstawę do wszczęcia procedury zwolnienia dyscyplinarnego, w szczególności w kontekście już wymierzonej kary porządkowej, która nie odniosła oczekiwanego skutku (art. 75 i następne Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela – DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674 z późn. zm.).

Nie ulega wątpliwości, że opisana w pytaniu sytuacja nie powinna się negatywnie odbić na prawie ucznia do otrzymania właściwie wystawionego świadectwa. Zgodnie z § 8 ust. 8 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 14 marca 2005 r. w sprawie zasad wydawania oraz wzorów świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych, sposobu dokonywania ich sprostowań i wydawania duplikatów, a także zasad legalizacji dokumentów przeznaczonych do obrotu prawnego z zagranicą oraz zasad odpłatności za wykonywanie tych czynności (DzU z 2005 r. nr 58, poz. 504 z późn. zm.), świadectwo wydane przez szkołę podpisują osoby wskazane na drukach. Wydaje się, że w przypadku odmowy podpisania przez wychowawcę klasy poprawionego świadectwa w jego zastępstwie powinien podpisać je dyrektor szkoły lub inny jednorazowo upoważniony (pisemnie) przez dyrektora nauczyciel, który był członkiem komisji klasyfikacyjnej (np. przewodniczący komisji – jeśli nie był nim dyrektor albo nauczyciel prowadzący zajęcia edukacyjne w klasie ucznia) − o ile statut szkoły nie przewiduje innych rozwiązań w tym zakresie. Przed podjęciem ostatecznej decyzji w tej sprawie warto się jednak skonsultować z organem sprawującym nadzór pedagogiczny nad szkołą. Nadzór ten, o czym nie można zapominać, sprowadza się bowiem nie tylko do poleceń i decyzji nadzorczych – polega także na udzielaniu pomocy szkołom w wykonywaniu ich zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych oraz obejmuje w szczególności sprawy przestrzegania zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów.

Tomasz Lewicki – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego i prawa pracy, pracownik oświaty w samorządzie terytorialnym, nauczyciel przedmiotów prawniczych w zaocznej szkole policealnej.