PYTANIE

Czy nauczyciel, który ukończył Wyższą Szkołę Pedagogiczną w Bydgoszczy na kierunku filologia rosyjska, posiada przygotowanie pedagogiczne do pracy z młodzieżą w szkole ponadgimnazjalnej?

Dziś uczelnia ma status Uniwersytetu, niemniej, gdy została zakończona edukacja, uczelnia miała status Wyższej Szkoły Pedagogicznej. Jeśli tak, to proszę o podanie, jakie oświadczenie musi dziś wydać nauczycielowi uczelnia, aby mógł on posiadać pełnoprawny status nauczyciela z przygotowaniem pedagogicznym. Proszę o podanie aktów prawnych regulujących ww. tematykę (ukończenie uczelni pedagogicznej nadaje kwalifikacje równe przygotowaniu pedagogicznemu).

ODPWIEDŹ

Wymagania kwalifikacyjne stawiane osobom zatrudnionym na stanowisku nauczycieli zawarte zostały w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (DzU z 2009 r. nr 50, poz. 400). Zgodnie z § 1 pkt 3 przywołanego rozporządzenia, jako przygotowanie pedagogiczne uważa się nabycie wiedzy i umiejętności z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki szczegółowej, nauczanych w wymiarze nie mniejszym niż 270 godzin w powiązaniu z kierunkiem lub specjalnością kształcenia oraz pozytywnie ocenioną praktyką pedagogiczną – w wymiarze nie mniejszym niż 150 godzin. W przypadku nauczycieli praktycznej nauki zawodu wymiar godzin zajęć z przygotowania pedagogicznego określony został na 150 godzin. O posiadaniu przygotowania pedagogicznego świadczy dyplom ukończenia studiów lub inny dokument wydany przez uczelnię, dyplom ukończenia zakładu kształcenia nauczycieli lub świadectwo ukończenia kursu kwalifikacyjnego. Zgodnie z § 11 ust. 2 przywołanego rozporządzenia kwalifikacje do nauczania języka obcego w szkole średniej posiada osoba, która ukończyła:

– studia magisterskie na kierunku filologia w specjalności danego języka obcego lub lingwistyki stosowanej w zakresie danego języka obcego oraz posiada przygotowanie pedagogiczne,

– studia wyższe w kraju, w którym językiem urzędowym jest dany język oraz posiada przygotowanie pedagogiczne,

– ukończyła studia pierwszego stopnia: na kierunku filologia w specjalności danego języka obcego oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub w specjalności danego języka obcego oraz lub lingwistyki stosowanej w zakresie danego języka obcego oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, lub

– ukończyła studia wyższe na dowolnym kierunku lub specjalności na dowolnym kierunku i legitymuje się: świadectwem złożenia nauczycielskiego egzaminu państwowego z danego języka obcego stopnia II lub świadectwem znajomości danego języka obcego w stopniu zaawansowanym lub biegłym oraz posiada przygotowanie pedagogiczne (potwierdzone zgodnie z załącznikiem do ww. rozporządzenia).

Zgodnie z § 27 przywołanego wcześniej rozporządzenia, nauczyciele zatrudnieni w dniu wejścia w życie wspomnianej regulacji na podstawie mianowania, którzy spełniali wymagania kwalifikacyjne na podstawie dotychczasowych przepisów zachowali je. Natomiast zgodnie z przepisem § 26 przywołanego rozporządzenia, w przypadku nauczycieli, którzy uzyskali przygotowanie pedagogiczne w formach i przepisach zgodnie z obowiązującymi przepisami sprzed wejścia w życie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 października 1991 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia (DzU nr 98, poz. 433, z późn. zm.) nie stosuje się nowowprowadzonych wymagań w tym zakresie.

Wcześniej obowiązujące regulacje dotyczące kwalifikacji nauczycielskich przyjmowały w zakresie przygotowania pedagogicznego podobny kształt. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 września 2002 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli nie mających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (DzU z 2002 r. nr 155, poz. 1288, z późn. zm.). § 1 ust. 3 przywołanej regulacji określał taki sam wymiar niezbędnych godzin z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki szczegółowej, jak obecnie obowiązujące rozporządzenie. Również potwierdzeniem posiadania przygotowania pedagogicznego był dyplom lub inny dokument wydany przez szkołę wyższą, dyplom ukończenia zakładu kształcenia nauczycieli i świadectwo ukończenia pedagogicznego kursu kwalifikacyjnego. Również § 19 wspomnianego rozporządzenia stanowił, że nauczyciele, którzy uzyskali przygotowanie pedagogiczne na podstawie wcześniejszych przepisów zachowali je nadal. Kwalifikacje utrzymali również nauczyciele zatrudnieni na podstawie mianowania, a spełniający dotychczasowe wymagania kwalifikacyjne.

W rozporządzeniu poprzedzającym regulację z 2002 roku – Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 października 1991 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli nie mających wyższego wykształcenia (DzU z 1991 r. nr 98, poz. 433, z późn. zm.) przyjęte zostały takie same rozwiązania, co do ilości godzin niezbędnych do uzyskania przygotowania pedagogicznego. Zgodnie z §12 ww. rozporządzenia nauczyciele zatrudnieni w dniu wejścia w życie regulacji, którzy spełniali wymagania kwalifikacyjne na podstawie wcześniejszych przepisów oraz uzyskali mianowanie utrzymali kwalifikacje. Wcześniej obowiązujące Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 maja 1989 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli nie mających wyższego wykształcenia (DzU z 1989 r. nr 34, poz. 189, z późn. zm.) w § 1 ust. 2 wskazywało, że przygotowanie pedagogiczne uzyskiwało się poprzez ukończenie studiów wyższych na kierunku i specjalności kształcącej nauczycieli, jak też ukończenie studiów wyższych na innych kierunkach i specjalnościach oraz ukończeniu: studium pedagogicznego, międzywydziałowego studium pedagogicznego, Studium Doskonalenia Pedagogicznego dla nauczycieli akademickich, studium podyplomowe dla nauczycieli, jak też inną formę przygotowania do pracy w zawodzie nauczyciela, organizowanej w systemie dokształcania i doskonalenia zawodowego nauczycieli i nauczycieli akademickich.

Mając na uwadze powyższe, a w szczególności przepis § 26 obecnie obowiązującego rozporządzenia kwalifikacyjnego, posiadane przez Panią wykształcenie daje uprawnienia pedagogiczne, a tym samym umożliwia Pani pracę w szkole średniej. Stwierdza to dyplom ukończenia filologii rosyjskiej w Wyższej Szkoły Pedagogicznej, czyli ukończenia studiów wyższych na kierunku i specjalności kształcącej nauczycieli. Jeżeli chodzi o uzyskanie ewentualnego zaświadczenia z uczelni, o ile takie będzie wymagane od podmiotu zatrudniającego, to powinno one stwierdzać, że ukończony przez Panią kierunek studiów nadaje uprawnienia pedagogiczne w rozumieniu ówcześnie obowiązujących przepisów.

dr Adam Balicki – pracownik naukowy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Autor publikacji z zakresu prawa oświatowego.