PYTANIE

Jaki powinien być tryb postępowania w przypadku odwoływania się od ustalonej kary, w tym od decyzji o skreśleniu z listy uczniów? Czy regulują to przepisy prawa oświatowego, czy jest to kwestia zapisów w statucie szkoły?

ODPOWIEDŹ

Pytanie jest bardzo ogólnie sformułowane. Nie jest jasne, za jakie przewinienie miałaby zostać nałożona kara, o ucznia jakiej szkoły chodzi etc. Próbując jednak omówić przedstawione zagadnienie, skupię się przede wszystkim na decyzji o skreśleniu z listy uczniów, bo procedura związana z innymi karami sprowadza się w gruncie rzeczy wyłącznie do zapisów statutowych szkoły.

Zgodnie z art. 39 ust. 2 Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty(DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) dyrektor szkoły lub placówki może (ale nie musi, bowiem działa w tym zakresie na zasadzie swobodnego uznania), w drodze decyzji, skreślić ucznia z listy uczniów w przypadkach określonych w statucie szkoły lub placówki. Skreślenie następuje na podstawie uchwały rady pedagogicznej, po zasięgnięciu opinii samorządu uczniowskiego. Ponadto podejmowanie uchwał w sprawach skreślenia z listy uczniów zostało wymienione w art. 41 ust. 1 ustawy o systemie oświaty – wśród taksatywnie wymienionych kompetencji stanowiących rady pedagogicznej. Niewątpliwie przypadki, w których rada pedagogiczna może podjąć uchwałę upoważniającą dyrektora szkoły do skreślenia ucznia z listy uczniów, powinny wynikać wprost ze statutu szkoły, o czym przesądzają przepisy ramowych statutów, stanowiące załączniki do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (DzU z 2001 r. nr 61, poz. 624, z późn. zm.). Rozporządzenie to również wyraźnie odsyła do statutu szkoły w kwestii uregulowań rodzajów nagród i kar stosowanych wobec uczniów oraz trybu odwoływania się od kary (odrębnego od trybu odwoławczego, właściwego dla procedury skreślania uczniów z listy, o czym poniżej). Z analizy powyższych przepisów, przy założeniu, że mamy do czynienia ze szkołą publiczną, można wyciągnąć następujące wnioski:

1) brak jest przepisów powszechnie obowiązujących wskazujących przypadki, w których zachodziłby obowiązek skreślenia ucznia z listy uczniów;

2) statut szkoły powinien wyraźnie określać przypadki, w których rada pedagogiczna może podjąć uchwałę upoważniającą dyrektora do skreślenia ucznia z listy uczniów;

3) dyrektor szkoły jest organem właściwym do podjęcia decyzji o skreśleniu ucznia z listy uczniów i nie jest on w tym zakresie związany wnioskami wynikającymi z treści uchwały rady pedagogicznej, ale – co wymaga podkreślenia – bez uchwały rady pedagogicznej nie może wszcząć postępowania;

4) przed podjęciem decyzji dyrektor szkoły musi zasięgnąć opinii samorządu uczniowskiego, której oczywiście również nie można przypisać mocy wiążącej;

5) orzekanie w sprawie skreślenia z listy uczniów ma charakter decyzji administracyjnej, wydanej w trybie przewidzianym przez Ustawę z dnia 16 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (DzU z 2000 r. nr 98, poz. 1071, z późn. zm.), a więc przede wszystkim:

a) spełniającej wymogi formalne – forma pisemna decyzji oraz spełnianie kryteriów przewidzianych w art. 107 KPA, a więc taka decyzja powinna zawierać oznaczenie organu administracji publicznej, datę wydania, oznaczenie strony lub stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenie, w jakim trybie służy od niej odwołanie, podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji oraz uzasadnienie faktyczne i prawne,

b) powinna być wydana przy respektowaniu wszystkich zasad obowiązujących w tego typu procedurze, obejmującym w szczególności obowiązek podejmowania wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli oraz obowiązek należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego.

Odwołanie od decyzji administracyjnej wydanej przez dyrektora w przedmiocie skreślenia ucznia z listy uczniów należy wnieść za pośrednictwem dyrektora do kuratora oświaty, właściwego ze względu na siedzibę szkoły (art. 31 ust. 1 pkt 5 lit. b ustawy o systemie oświaty).

Na koniec warto zauważyć, że zgodnie z art. 39 ust. 2a ustawy o systemie oświaty, wydanie decyzji o skreśleniu ucznia z listy uczniów nie jest możliwe wobec ucznia szkoły podstawowej lub gimnazjum, ze względu na realizowany obowiązek szkolny.

Tomasz Lewicki – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego i prawa pracy, pracownik oświaty w samorządzie terytorialnym, nauczyciel przedmiotów prawniczych w

Zaocznej szkole policealnej