PYTANIE

Jestem oburzona postawą dyrektora, który na radzie klasyfikacyjnej podał do wiadomości nazwiska uczniów, którym cofnął przyznane przez wychowawców nagrody za osiągnięcia, z powodu niewpłacenia przez rodziców składki na Radę Rodziców.

Oświadczył, że dopóki wychowawcy nie wyegzekwują tych wpłat, uczniowie nie otrzymają nagrody. Czy ma takie prawo?

ODPOWIEDŹ

W mojej ocenie opisane działanie dyrektora szkoły, który uzależnia przyznanie uczniom nagrody za osiągnięcia od dokonania wpłat przez rodziców na działalność rady rodziców, nie zasługuje na aprobatę i nie jest oparte na żadnej podstawie prawnej. Przesądza o tym art. 54 ust. 8 Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572, z późn. zm.), zgodnie z którym „w celu wspierania działalności statutowej szkoły lub placówki, rada rodziców może gromadzić fundusze z dobrowolnych składek rodziców oraz innych źródeł (…).”. Jak wynika z powyższego przepisu, ustawodawca wyraźnie przesądził o nieobowiązkowym charakterze wpłat dokonywanych przez rodziców – ich niedokonanie nie może stanowić w żadnym wypadku żadnej zaległości wobec szkoły. Innymi słowy są one w sposób bezsprzeczny dobrowolne i żaden z rodziców nie może być przymuszony do ich wniesienia, a tym bardziej nie można uzależniać jakichkolwiek działań dokonywanych w imieniu szkoły od faktu opłacenia składek na działalność rady rodziców. Jakiekolwiek formy nacisku czy to na uczniów, czy to na ich rodziców, mające na celu przymuszenie rodziców do opłacenia składek, są niezgodne z prawem. Przypomnę w tym miejscu tylko, że zgodnie z zasadą hierarchiczności systemu źródeł prawa, każdy akt prawny ma swoje miejsce w systemie (i związaną z tym miejscem moc oddziaływania), co oznacza także to, że przepisy niższej rangi nie mogą pozostawać w sprzeczności z przepisami wyższego rzędu. W omawianym przypadku oznacza to, że „dobrowolnego” charakteru składki przeznaczonej na radę rodziców nie można zamienić na „obowiązkowy” poprzez zapis w statucie szkoły, regulaminie działalności rady rodziców czy innym akcie prawnym wydanym przez organy szkoły lub gminy. Warto również odnotować, że przeznaczeniem funduszy zgromadzonych przez radę rodziców jest wspieranie statutowej działalności szkoły, a nie wyręczanie w tym zakresie organu prowadzącego szkołę, co tylko potwierdza powyższe rozważania.

Tomasz Lewicki – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego i prawa pracy, pracownik oświaty w samorządzie terytorialnym, nauczyciel przedmiotów prawniczych w zaocznej szkole policealnej.