PYTANIE
Czy poza zajęciami szkolnymi młodzież może korzystać z obiektów szkolnych? Czy powinno odbywać się to pod opieką osób dorosłych z wcześniejszym powiadomieniem o takim zamierzeniu dyrekcji szkoły? Chodzi np. o skorzystanie z boiska w niedzielę przez grupę koleżeńską.

ODPOWIEDŹ
W pierwszej kolejności należy podkreślić, że przyszkolne obiekty sportowe służą przede wszystkim do zaspakajania potrzeb szkół w zakresie obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego, zajęć sportowo-rekreacyjnych, zajęć szkolnych klubów sportowych oraz zajęć uczniowskich klubów sportowych. Szkoła bez wątpienia powinna co do zasady korzystać z nieruchomości w celu prowadzenia działalności należącej do zakresu jej działania. W zakresie korzystania z obiektów sportowych poza zajęciami szkolnymi brak jest przepisów powszechnie obowiązujących, które by wprost regulowały tę kwestię. W tym kontekście można przywołać na przykład art. 7 ust. 1 pkt 10 Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (DzU z 2013, poz. 594 z późn. zm.), zgodnie z którym sprawy kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych, należą do zadań własnych gminy, które mają na celu zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej, czyli mieszkańców. Innymi słowy na władze gminy został nałożony ustawowy, ale ogólny i bliżej niesprecyzowany obowiązek podejmowania działań w kierunku ułatwienia mieszkańcom dostępu do obiektów sportowych, tak żeby mogli w ten sposób zaspokajać swoje potrzeby w tym zakresie.

Na potrzeby niniejszego artykułu skupię się wyłącznie na przyszkolnych obiektach ogólnodostępnych, takich jak boiska czy place zabaw. Zaznaczyć jednak należy, że wszystkie nieruchomości szkolne są zazwyczaj oddane do korzystania szkole w ramach trwałego zarządu, przez co należy rozumieć publicznoprawną formę władania nieruchomością przez określoną jednostkę organizacyjną. W ramach korzystania z trwałego zarządu i posiadanego pełnomocnictwa dyrektor szkoły może oddać nieruchomość w najem, dzierżawę lub użyczenie. Art. 43 ust. 6 Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (DzU z 2014 r., poz. 518 z późn. zm.) zawiera delegację dla organu stanowiącego gminy (rady gminy) do określenia szczegółowych warunków korzystania z nieruchomości przez określone jednostki organizacyjne (np. szkoły). W pierwszej kolejności, szukając odpowiedzi na postawione pytanie, należy sięgnąć do prawa lokalnego i sprawdzić, czy i w jaki sposób jest uregulowana przez radę gminy kwestia korzystania z obiektów sportowych poza zajęciami szkolnymi. W przypadku braku ustalenia takich szczegółowych warunków korzystania z nieruchomości, obowiązują tylko postanowienia decyzji o oddaniu nieruchomości w trwały zarząd. W takim przypadku dyrektorzy szkół podejmując czynności przekraczające zakres udzielonego pełnomocnictwa, dla ich skuteczności muszą uzyskać zgodę organu nadzorującego. I tak przechodzimy do zagadnienia regulaminu korzystania z obiektu sportowego, który zazwyczaj ostatecznie przygotowuje i wprowadza w życie dyrektor szkoły. Nadrzędnym celem regulaminu jest zapewnienie bezpieczeństwa wszystkim użytkownikom korzystającym z obiektu, a co z tym związane – zapewnienie właściwego stanu technicznego urządzeń sportowych. Dyrektor szkoły niewątpliwie odpowiada za zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunki pobytu w szkole i w ramach zajęciach przez szkołę organizowanych. Zgodnie z § 3 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (DzU z 2003 r. nr 6, poz. 69 z późn. zm.) dyrektor, jako osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo w trakcie zajęć organizowanych przez szkołę co najmniej raz w roku dokonuje kontroli zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków korzystania z obiektów należących do szkoły lub placówki, w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki oraz określa warunki ich poprawy. Z ustaleń kontroli sporządza się protokół, którego kopia przekazywana jest organowi prowadzącemu. Oznacza to, że dyrektor szkoły zawsze ponosi odpowiedzialność za bezpieczeństwo związane z używaniem urządzeń sportowych należących do szkoły. Zapisy regulaminu i zasady korzystania z przyszkolnych obiektów sportowych powinny być tak ukształtowane, aby eliminowały lub przynajmniej minimalizowały czynniki zwiększające prawdopodobieństwo nieszczęśliwego wypadku. Powinny zatem stanowić one kompromis pomiędzy rozwiązaniem zapewniającym bezpłatne i możliwie szerokie udostępnienie boiska mieszkańcom (czas otwarcia, zasady przebywania nieletnich itd.) a dbałością o stan techniczny urządzeń i realnym wpływem dyrektora szkoły na zapewnienie bezpieczeństwa użytkowników obiektu sportowego.

Reasumując, poza zajęciami szkolnymi młodzież może korzystać z obiektów szkolnych na zasadach określonych w regulaminie korzystania z tych obiektów. Władze samorządowe mające wpływ na obowiązujące zasady w tym zakresie w skali podległego im obszaru terytorialnego, powinny tworzyć takie rozwiązania, które pozwolą zaspokoić potrzeby mieszkańców w ramach kultury fizycznej. Jednak ostateczne zapisy regulaminów powinny uwzględniać również szczególną powinność zapewnienia bezpieczeństwa dla użytkowników tego typu obiektów oraz dbałość o mienie publiczne (godziny otwarcia, zasady przebywania dzieci itd.).

Tomasz Lewicki – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego i prawa pracy, pracownik oświaty w samorządzie terytorialnym.