Pytanie:

Jestem nauczycielką informatyki w gimnazjum. W ramach dodatkowych obowiązków utworzyłam i prowadzę szkolną stronę internetową oraz stronę BIP – zainstalowałam, uaktualniam i prowadzę dwie platformy edukacyjne. Zajmuje mi to dużo czasu. Dzisiaj dyrektor postanowił, że mam jeszcze robić plan lekcji. Czy mam prawo odmówić wykonania tego polecenia? Gdzie mogę dochodzić swoich praw i kto może ocenić, czy dyrektor nie zleca mi zbyt wielu obowiązków?

Odpowiedź:

Dyrektor szkoły korzysta z uprawnień wynikających z władztwa zakładowego. Ma więc prawo do wydawania w stosunku do zatrudnionych nauczycieli oraz innych pracowników poleceń służbowych. Natomiast nauczyciel, jako pracownik, powinien się tym poleceniom podporządkować. Jednak zgodnie z przepisem art. §100 § 1 Kodeksu pracy (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 1502 z późn. zm.) pracownik jest zobowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Wynika z tego, że polecenie służbowe powinno spełniać trzy warunki: musi dotyczyć pracy, pozostawać w zgodności z umową o pracę oraz być zgodne z prawem.

Zgodnie z przepisem art. 42 Karty Nauczyciela (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 191 z późn. zm.) nauczyciel zatrudniony w pełnym wymiarze zajęć w ramach czasu pracy oraz ustalonego wynagrodzenia jest zobowiązany do realizacji:

- zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami lub na ich rzecz w wymiarze określonego pensum,

- innych zajęcia i czynności wynikających z zadań statutowych szkoły, w tym zajęć opiekuńczych i wychowawczych uwzględniających potrzeby i zainteresowania uczniów, do których zalicza się tak zwane „godziny karciane” wynikające z art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b,

- zajęć i czynności związanych z przygotowaniem się do zajęć oraz z samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.

Ponadto zgodnie z przepisem art. 42 ust. 1 przywołanej ustawy czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin tygodniowo.

Z powyższego wynika, że zadania, jakie zleca Pani dyrektor szkoły, muszą mieścić się w zakresie obowiązków nauczyciela wskazanych w Karcie Nauczyciela. Wymienione przez Panią czynności w mojej opinii można zakwalifikować jako mieszczące się w zakresie obowiązków nauczyciela. Natomiast należy również zwrócić uwagę na to, czy jest Pani w stanie wykonywać te zajęcia, mieszcząc się w 40 godzinach w tygodniu. Jeżeli wykonywanie tych zadań przekraczałoby tygodniowy czas pracy nauczyciela, to uzasadniona byłaby odmowa ich wykonania. Powinna Pani jednak pamiętać, że ocena zasadności odmowy wykonania polecenia może być dokonana przez sąd pracy. W mojej opinii – jeżeli uważa Pani, że nałożone na Panią obowiązki przekraczają czas pracy określony przepisami Karty Nauczyciela, to powinna Pani zasygnalizować to dyrektorowi szkoły. W wypadku nieuwzględnienia Pani argumentacji powinna się Pani zwrócić do dyrektora z prośbą wydania tego polecenia na piśmie. W wypadku niewykonania polecenia, co skutkowałoby wyciągnięciem przez dyrektora wobec Pani konsekwencji (nagana, upomnienie, zwolnienie dyscyplinarne) będzie się Pani mogła zwrócić do sądu pracy. Pani sytuacją można również zainteresować Państwową Inspekcję Pracy lub poprosić o interwencję zakładową organizację związkową.