Kwestię umowy na zastępstwo reguluje art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela – Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. (DzU z 2003 r., Nr 118, poz. 1112
z późniejszymi zmianami), który określa możliwość zastępstwa nieobecnego nauczyciela, również w trakcie roku szkolnego, przez innego, przy czym stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony.

Nieobecność nauczyciela może wynikać z urlopu zdrowotnego, macierzyńskiego, wychowawczego jak również dłuższego, np. miesięcznego zwolnienia lekarskiego.

Zgodnie z art. 64 ust. 5 KN wszyscy nauczyciele, którzy są zatrudnieni na okres krótszy niż 10 miesięcy w szkole, w której przewidziano ferie szkolne, mają prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do określonego w umowie okresu prowadzenia zajęć.

W sytuacji kiedy dyrektor szkoły wie, iż nauczyciel X udaje się na urlop zdrowotny z dniem 31 sierpnia danego roku, może na okres od 1 września do 31 sierpnia kolejnego roku zatrudnić na czas określony nauczyciela Y.
Nie musi on przy tym brać pod uwagę stopnia awansu zawodowego obydwu nauczycieli. W miejsce nauczyciela dyplomowanego dyrektor może zatrudnić nauczyciela stażystę, kontraktowego, mianowanego lub dyplomowanego.
Zatrudniony na zastępstwo nauczyciel otrzymuje wynagrodzenie zgodne z swoim stopniem awansu zawodowego, przeliczanego na liczbę godzin w wymiarze tygodniowym. Jeśli zastępstwo jest całoroczne,
nauczycielowi
zastępującemu przysługuje 56 dni urlopu wypoczynkowego.

W sytuacji kiedy dyrektor szkoły wie, iż jeden z nauczycieli będzie, np. przez najbliższe 3 lata na urlopie wychowawczym, może na jego miejsce zatrudnić drugiego, przy czym umowa musi być tak skonstruowana, by zawierała klauzulę „na czas nieobecności”, gdyż urlop wychowawczy można przerwać z trzymiesięcznym wypowiedzeniem.

Może się jednak zdarzyć, iż na zastępstwo zatrudnia się w okresie trwania roku szkolnego.
Obliczanie wymiaru urlopu wypoczynkowego jest uzależnione od tego, kiedy nastąpiło zatrudnienie.

Przykład 1: Nauczyciel został zatrudniony na okres od 01.10.2007 r. do 30.01.2008 r. Wymiar urlopu wypoczynkowego oblicza się w sposób następujący:

Każdy nauczyciel ma prawo do 56 dni urlopu w ciągu roku. W wypadku, gdy jest zatrudniony w wyżej wskazanym okresie, 56 dni dzieli się przez 10 miesięcy (tyle bowiem trwa nauka w szkole), co daje 5,6 dnia na miesiąc. Ponieważ w podanym przykładzie nauczyciel przepracował 4 miesiące mnożymy 5,6 x 4. Zasadą jest zaokrąglanie w górę, a więc urlop wynosi 23 dni. W praktyce jest jednak tak, że nauczyciel nie otrzymuje urlopu tylko finansowy ekwiwalent liczony proporcjonalnie do jego dochodu za 23 dni. Zgodnie z art. 66 ust. 2 KN w razie niewykorzystania przysługującego urlopu wypoczynkowego z powodu wygaśnięcia stosunku pracy, nauczycielowi przysługuje ekwiwalent pieniężny za okres niewykorzystanego urlopu, przy czym nie może on przekraczać 8 tygodni, czyli 56 dni.

Przykład 2: Nauczyciel został zatrudniony na okres od 01.10.2007 r. do 30.04.2008 r.
W tym czasie są ferie, co ma istotne znaczenie przy obliczaniu urlopu. Postępujemy następująco: 56 : 10 = 5,6 dnia na miesiąc. Ponieważ w podanym wypadku nauczyciel przepracował 7 miesięcy, mnożymy 5,6 x 7, co daje, zaokrąglając w górę, 40 dni urlopu. W związku z tym, iż okres zatrudnienia obejmuje dwutygodniowe ferie zimowe w wymiarze 14 dni, odejmujemy je od 40 dni urlopu. Pozostaje zatem 26 dni urlopu wypoczynkowego, za który nauczyciel uzyskuje finansowe wyrównanie.

Jeśli zdarzy się, iż umowa wygasa, np. 27 danego dnia miesiąca to, na potrzeby obliczenia wymiaru urlopu, 27 dni traktujemy jako pełny przepracowany miesiąc. Przyjmuje się bowiem, iż rozpoczęcie pracy w danym miesiącu, traktuje się na potrzeby obliczania urlopu, jako cały przepracowany miesiąc.

Wojciech Melosik – dyrektor Szkoły Podstawowej nr 62