Szkoła lub placówka niepubliczna działa na podstawie statutu nadanego jej przez osobę prowadzącą. Jest to też podstawowy akt prawa wewnątrzszkolnego.

Statut szkoły lub placówki niepublicznej powinien określać:

1) nazwę, typ szkoły lub cel placówki oraz ich zadania;

2) osobę prowadzącą szkołę lub placówkę;

3) organy szkoły lub placówki oraz zakres ich zadań;

4) organizację szkoły lub placówki;

5) prawa i obowiązki pracowników oraz uczniów szkoły lub placówki, w tym przypadki, w których uczeń może zostać skreślony z listy uczniów;

6) sposób uzyskiwania środków finansowych na działalność szkoły lub placówki;

7) zasady przyjmowania uczniów do szkoły lub placówki.

Więcej informacji szczegółowych, rozwijających poszczególne punkty (zapisy) w statucie należy szukać w przepisach wykonawczych, przede wszystkim w Rozporządzeniu MEN z dnia 21 maja 2001 roku w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (DzU, Nr 61, poz. 624 ze zmianami), gdzie w załącznikach znajdują się ramowe statuty dla różnych typów szkół.

Szkoły i placówki niepubliczne mogą zakładać osoby prawne i fizyczne po uzyskaniu wpisu do ewidencji prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego, zobowiązaną do prowadzenia odpowiedniego typu publicznych szkół i placówek.

W tym celu należy złożyć zgłoszenie do ewidencji, które powinno zawierać statut szkoły lub placówki. W wypadku sprzeczności z obowiązującym prawem zapisów statutowych i wobec braku odpowiedzi na wezwanie o zmianę błędnych zapisów organ dokonujący rejestracji wydaje decyzję odmawiającą wpisu do ewidencji. Zatem wobec braku takiego wpisu szkoła niepubliczna nie powstaje. Warto tutaj wspomnieć o sankcji prawnej, kiedy w wypadku stwierdzenia w trybie nadzoru pedagogicznego, że działalność szkoły lub placówki jest sprzeczna z przepisami ustawy lub ze statutem, wówczas wpis do ewidencji podlega wykreśleniu. Wykreślenie to następuje mocą decyzji, w terminie, który zostaje w niej określony i jest równoznaczne z likwidacją szkoły lub placówki.

Zawartość statutu szkoły publicznej reguluje art. 60 ustawy o systemie oświaty, w którym mówi się, iż powinien on określać w szczególności:

1) nazwę i typ szkoły lub placówki oraz ich cele i zadania;

2) organ prowadzący szkołę lub placówkę;

3) organy szkoły lub placówki oraz ich kompetencje;

4) organizację szkoły lub placówki;

5) zakres zadań nauczycieli oraz innych pracowników szkoły lub placówki;

6) zasady rekrutacji uczniów;

7) prawa i obowiązki uczniów, w tym przypadki, w których uczeń może zostać skreślony z listy uczniów szkoły.

Organ lub osoba zakładająca szkołę publiczną podpisuje akt założycielski oraz nadaje jej pierwszy statut. Obydwa te dokumenty przesyła się właściwemu kuratorowi oświaty oraz innym organom właściwym do sprawowania nadzoru pedagogicznego nad szkołą lub placówką. Jeżeli statut w całości lub niektóre jego postanowienia są sprzeczne z prawem, wówczas kurator oświaty (dla szkół i placówek artystycznych minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego) może uchylić cały statut albo niektóre jego postanowienia. Następuje to wskutek decyzji administracyjnej, od której organowi nadającemu statut przysługuje odwołanie do ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania w terminie dwóch tygodni przez kuratora oświaty. W wypadku podtrzymania niekorzystnej decyzji przez ministra można skorzystać jeszcze z prawa zaskarżenia decyzji do sądu administracyjnego.

Można powiedzieć, że w przepisach dopuszcza się większą swobodę tworzenia statutu szkoły niepublicznej dla organu, który go nadaje. Różne mogą być też zapisy statutowe zależnie od typu szkoły, na przykład szkoła dla młodzieży, szkoła dla dorosłych. Za każdym razem muszą bazować na delegacji ustawowej i przepisach wykonawczych.

Należy również zwrócić uwagę, aby tworząc statut niezależnie od typu szkoły uczynić go przejrzystym i zrozumiałym dla osób, którym będzie udostępniony, czyli dla uczniów słuchaczy, rodziców, nauczycieli. Jest to wewnątrzszkolny akt prawny o charakterze ogólnym, dlatego doprecyzowanie, uszczegółowienie zapisów w nim zawartych powinno znajdować się w regulaminach, zarządzeniach, do których zapisy statutowe będą się tylko odwoływały. Te delegacje do przepisów wykonawczych pozwolą na zachowanie przejrzystości statutu. Ma to tym większe znaczenie, że zmieniają się przepisy oświatowe i jesteśmy zobowiązani do wprowadzenia tych zmian w statucie, czyli dokonania jego nowelizacji. Łatwiej i szybciej jest dokonać zmian w regulaminie, czy też opracować nową procedurę postępowania i wprowadzić ją w życie poprzez wydanie zarządzenia niż przygotować nowy statut, zwłaszcza, że wprowadzenie takiej zmiany w statucie wymaga odpowiedniego trybu postępowania.

Konstruując statut, należy też kierować się zasadami konstrukcji aktów prawnych określonych w Rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 roku w sprawie zasad techniki prawodawczej (DzU, Nr 100, poz. 908).Rozporządzenie to określa między innymi podstawową jednostkę redakcyjną dla statutu, czyli paragraf. Może on być podzielony na ustępy (oznaczone cyfrą arabską z kropką bez nawiasu, np. 1. 2. itd.), te z kolei na punkty (oznaczone cyfrą arabską z nawiasem po prawej stronie, np. 1) 2) itd.), punkty na litery (małe litery alfabetu łacińskiego z wyłączeniem liter „polskich”, z nawiasem po prawej stronie, np. a) b) itd.), a litery na tiret [–]. Należy pamiętać o zachowaniu ciągłości numeracji w obrębie paragrafu, ustępu oraz punktu.

1.
Nazwa szkoły

(Tutaj powinno znaleźć się określenie „Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące”, ustalony przez organ prowadzący numer porządkowy liceum uzupełniającego wyrażony cyfrą rzymską, jeżeli w danej miejscowości jest więcej niż jedno liceum uzupełniające, oraz imię, jakie nadano liceum)

2.
Siedziba szkoły
(oznaczenie siedziby – wskazanie miejsca, adresu)

3.
Organ prowadzący
(wskazanie organu prowadzącego szkołę)

4.
Typ szkoły i jej zadania
(dwuletnie uzupełniające liceum ogólnokształcące dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych o okresie nauczania nie krótszym niż 2 lata i nie dłuższym niż 3 lata, których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu), do zadań szkoły można zaliczyć na przykład: tworzenie warunków do poszukiwania, porządkowania wykorzystywania zdobytej wiedzy i umiejętności, przekazywanie wiedzy, rozwijanie zainteresowań, organizowanie działań rozwijających wrażliwość społeczną itp.

Organami
(tutaj pełna nazwa szkoły) są:

1. Dyrektor

2. Wicedyrektor

3. Rada Pedagogiczna

4. Samorząd słuchaczy

(zakres zadań poszczególnych organów szkoły – przykładowe propozycje zapisów)

1.
Dyrektor szkoły w szczególności:

1)
kieruje działalnością szkoły i reprezentuje ją na zewnątrz;

2)
sprawuje nadzór pedagogiczny;

3)
przewodniczy Radzie Pedagogicznej i realizuje uchwały Rady Pedagogicznej;

4)
odpowiada za właściwą organizację i przebieg egzaminów prowadzonych w szkole;

5)
zatrudnia i zwalnia nauczycieli oraz innych pracowników szkoły;

6)
przyznaje nagrody oraz wymierza kary nauczycielom, pracownikom szkoły oraz uczniom (słuchaczom) zgodnie z Regulaminem;

7)
wykonuje inne zadania wynikające z przepisów szczególnych,.

2.
Wicedyrektor szkoły w szczególności
(zakres zadań może być zbliżony do zakresu zadań dyrektora):

1)
przewodniczy Radzie Pedagogicznej w zastępstwie dyrektora szkoły;

2)
sprawuje nadzór pedagogiczny.

3.
Rada Pedagogiczna w szczególności:
(przykładowe zapisy)

1)
opiniuje wniosek dyrektora o przyznanie nauczycielom nagród i innych wyróżnień;

2)
podejmuje uchwały w sprawie wyników klasyfikacji i promocji uczniów (słuchaczy);

3)
podejmuje uchwały w sprawach skreślenia z listy uczniów (słuchaczy);

4)
ustala plan organizacji doskonalenia zawodowego nauczycieli;

5)
przygotowuje projekt statutu szkoły lub jego zmian;

6)
wnioskuje o dowołanie nauczyciela ze stanowiska dyrektora szkoły.

Uchwały Rady Pedagogicznej są podejmowane zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy jej członków. Rada Pedagogiczna ustala Regulamin swej działalności. Zebrania Rady są protokołowane. W Regulaminie działalności Rady Pedagogicznej szczegółowo można określić inne zadania oraz uszczegółowić zasady działania Rady oraz wykonywania kompetencji stanowiących i opiniujących.

4.
Samorząd słuchaczy:
(przykładowe zapisy)

1)
określa regulamin uchwalany przez ogół słuchaczy w głosowaniu równym, tajnym, powszechnym (nie może być sprzeczny ze statutem szkoły);

2)
może przedstawić Radzie Pedagogicznej oraz dyrektorowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach szkoły, w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów;

3)
może gromadzić fundusze z dobrowolnych składek i innych źródeł w celu wspierania działalności statutowej szkoły (zasady określa regulamin).

1.
Organizacja szkoły:
(przykładowe zapisy, które mogą znaleźć się w tej części statutu)

1)
Podstawową jednostką organizacyjną (tutaj nazwa szkoły) jest oddział.

2)
Godzina lekcyjna trwa 45 minut.

3)
Szczegółową organizację nauczania w danym roku szkolnym określa arkusz organizacji (tutaj nazwa szkoły) opracowany przez dyrektora.

4)
Odziałem opiekuje się nauczyciel wychowawca.

5)
Zasady wewnątrzszkolnego oceniania. Można tutaj opisać zasady oceniania, promowania itp. na podstawie Rozporządzenia w sprawie warunków i sposobu oceniania (...) z dnia 30 kwietnia 2007 roku, (DzU, Nr 83, poz. 562, ze zmianą w 2007 r., Nr 130, poz. 906) albo też zasady oceniania ująć w osobny paragraf dla większej przejrzystości tekstu.

W części dotyczącej organizacji szkoły można też umieścić:

– informacje dotyczące realizacji przedmiotów ujętych w podstawie programowej w zakresie rozszerzonym,

– informacje dotyczące nauczania języków obcych,

– w przypadku szkół dla dorosłych powinno się podać formę kształcenia, na przykład: stacjonarne lub zaoczne oraz przywołać zapisy z załącznika nr 1 do Rozporządzenia MENiS z dnia 26 marca 2004 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (DzU z 2004 r., Nr 66, poz. 606), paragraf 25 i 26. Zapisy tych paragrafów dotyczą:

– częstotliwości zajęć (dla stacjonarnej formy kształcenia – trzy lub cztery dni w tygodniu, dla formy zaocznej konsultacje zbiorowe dla słuchaczy odbywają się we wszystkich semestrach co dwa tygodnie przez dwa dni),

– organizacji konsultacji indywidualnych w wymiarze 20% ogólnej liczby godzin w semestrze,

– organizacji dwóch konferencji instruktażowych w czasie jednego semestru: pierwszą – wprowadzającą do pracy w semestrze i drugą przedegzaminacyjną,

– zasad uczęszczania na wybrane zajęcia edukacyjne przez osoby przygotowujące się do egzaminów eksternistycznych.

Prawa i obowiązki pracowników oraz uczniów szkoły:
(przykładowe zapisy)

1)

Prawa i obowiązki nauczycieli:

a)
obiektywne i sprawiedliwe oraz zgodne z przepisami ocenianie uczniów (słuchaczy);

b)
decydowanie o doborze programu nauczania, podręczników, metod, środków dydaktycznych;

c)
prawidłowe prowadzenie dokumentacji przebiegu nauczania;

d)
reagowanie na wszelkie sytuacje lub zachowania słuchaczy stanowiące zagrożenie bezpieczeństwa osób przebywających na terenie szkoły;

e)
inne prawa i obowiązki.

2)
Prawa i obowiązki pracowników na stanowiskach administracyjnych



(można tu wymienić zakres czynności, np. sekretarza szkoły, sekretarki, księgowej itp.).

3)
Prawa i obowiązki słuchaczy:

a) prawo do informacji o wymaganiach edukacyjnych i sposobach sprawdzania osiągnięć;

b) prawo do warunków pobytu w szkole zapewniających ochronę i poszanowanie jego godności, bezpieczeństwa, ochrony przed wszelkimi formami dyskryminacji oraz przemocy fizycznej bądź psychicznej;

c) prawo do działania w samorządzie;

d) obowiązek zdobywania wiedzy i przygotowywania się do zajęć lekcyjnych;

e) obowiązek systematycznego uczestniczenia w zajęciach oraz właściwego zachowywania się w ich trakcie;

f) obowiązek poszanowania praw, wolności i godności osobistej oraz poglądów i przekonań innych ludzi;

g) obowiązek dbania o wspólne dobro, ład i porządek w szkole;

h) obowiązek przestrzegania statutu szkoły;

i) inne prawa i obowiązki ucznia.

4)

Słuchacz (uczeń) może być skreślony z listy słuchaczy szkoły gdy:

(tutaj należy wymienić przypadki, w których może dojść do zastosowania tego przepisu statutu wobec słuchacza (ucznia) – przykładowe zapisy.

a)
dopuścił się zniszczenia mienia szkoły;

b)
naraził zdrowie bądź życie innych słuchaczy, nauczycieli, pracowników;

c)
nie przestrzega statutu szkoły i innych zapisów regulaminowych;

d)
przebywał na terenie szkoły pod wpływem alkoholu bądź środków odurzających, narkotyków;

e)
opuścił ponad ............% zajęć.

Zasady przyjmowania słuchaczy do szkoły:

(Zasady te mogą być różne w zależności od typu szkoły i można je umieścić w statucie, ale można też ująć to w regulaminie lub zasadach rekrutacji obowiązujących w szkole – zwłaszcza jest to wskazane, gdy wprowadzamy tu częste zmiany.

1)
Do szkoły są przyjmowane osoby, które ukończyły 18 lat, a także te, które kończą 18 lat w roku kalendarzowym, w którym są przyjmowane do szkoły.

2)
Podania przyjmuje się w terminie ............................

3)
Dokumentacja wymagana do zapisu .......................

Uzyskiwanie środków finansowych na działalność szkoły:
(przykładowe zapisy)

1) dotacje,

2) darowizny,

3) czesne,

4) wynajem pomieszczeń (jeżeli szkoła posiada własny budynek i udostępnia go innym podmiotom w zamian za czynsz),

5) inne.

1. (
tutaj nazwa szkoły) prowadzi i przechowuje dokumentację zgodnie z odrębnymi przepisami.

2.
(tutaj nazwa szkoły) używa pieczęci urzędowych według wzorów:
(tutaj zamieścić wzór pieczęci – treść pieczęci okrągłej i podłużnej jeżeli mamy obydwie).

3.
Można zamieścić odwołanie do innych przepisów prawa, jeżeli w statucie nie znajdujemy regulacji o interesującej nas treści

4. Statut wchodzi w życie ......................
(podać datę).

Joanna Oczkowicz – Centrum Usług Edukacyjnych "Prymus" Nowy Sącz