Ubezpieczony, decydując się na formalne uzyskanie uprawnień emerytalnych, a więc składając wniosek o przyznanie emerytury (jest to data, którą wybiera zainteresowany), powinien mieć na uwadze nie tylko doraźną korzyść, jaką daje fakt wcześniejszego uzyskania praw emerytalnych.
Istotna jest również wysokość emerytury, jaką otrzyma ubezpieczony.

A to zależy od kilku czynników: liczby przebytych i udokumentowanych okresów składkowych i nieskładkowych, wysokości podstawy wymiaru, obliczanej od osiąganego przez ubezpieczonego przychodu (wynagrodzenia) oraz od poziomu przeciętnego wynagrodzenia przyjętego do ustalenia kwoty bazowej, obowiązującej dacie złożenia wniosku.

Podstawę wymiaru emerytury stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych dziesięciu lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek. Na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury może stanowić przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybrane z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.
Zbyt późne albo przedwczesne złożenie wniosku o emeryturę może być przyczyną mniej korzystnego ustalenia wysokości świadczenia w tym zakresie dla pracownika (art. 15 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

Data złożenia wniosku ma również wpływ na tak zwaną część socjalną emerytury. Do obliczenia podstawy wymiaru przyjmuje się zazwyczaj kwotę bazową obowiązującą w dacie zgłoszenia wniosku (wyrok SN z dnia 1 marca 1995 r., II UR 2/95, OSNAPiUS 1995, nr 15, poz. 195; wyrok SA w Katowicach z dnia 17 stycznia 2002 r., III AUa 1002/01, PP 2003, nr 2; wyrok SA w Gdańsku z dnia 20 czerwca 1995 r., III AUr 549/95, OSA 1995, z. 7–8, poz. 64, wyrok SA w Rzeszowie z dnia 10 maja 1994 r., III AUr 123/94, OSA 1994, z. 7, poz. 53). Zgodnie z przepisami art. 19 i 19a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych kwota bazowa wynosi 100 % przeciętnego wynagrodzenia, pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne, określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych. Jest ona ustalana corocznie, obowiązuje od dnia 1 marca każdego roku kalendarzowego do końca lutego następnego roku kalendarzowego. Jeżeli zatem osoba spełniająca wszystkie warunki do przyznania emerytury złożyła wniosek przed 1 marca 2008 r., wysokość świadczenia emerytalnego będzie miała obliczoną przy zastosowaniu kwoty bazowej obowiązującej do końca lutego 2008 r. (2059,92 zł – Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 13 lutego 2007 r.). Natomiast gdy wniosek zostanie złożony w marcu lub w okresie późniejszym, wówczas emerytura będzie obliczona przy zastosowaniu kwoty bazowej obowiązującej od 1 marca 2008 r., a jest ona wyższa od poprzedniej o 839,91 zł. (2899,83 zł – Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 11 lutego 2008 r.).

Podsumowując te rozważania,
trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o najkorzystniejszy czas przejścia na emeryturę. Należy jednakże pamiętać, iż wysokość emerytury zależy od liczby przebytych i udokumentowanych okresów składkowych i nieskładkowych oraz wysokości kwoty bazowej. Można się spodziewać, że kwota bazowa będzie w następnych latach rosła, gdyż jest pochodną przeciętnego wynagrodzenia. Osoby, które mogą już w najbliższym czasie przejść na emeryturę, powinny również rozważyć, czy nie warto pozostać na rynku pracy, żeby mieć dłuższy staż ubezpieczeniowy.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 1998 r., Nr 162, poz. 1118, z późniejszymi zmianami)

Dominik Bońkowski

radca prawny