PYTANIE

W obrębie zespołu szkół funkcjonują szkoły w systemie dziennym i zaocznym (czyli w soboty i w niedziele), bywa, że zatrudniony tu nauczyciel pracuje 7 dni w tygodniu.

Dyrekcja gwarantuje roboczy dzień wolny od zajęć dydaktycznych (np. środę) dla nauczycieli, którzy uzupełniają etat w obydwu typach szkół (czyli w szkole dziennej nie wyrabiają etatu). W przypadku osób, które mają nadgodziny, brak klauzuli dnia wolnego, gdyż pracę w soboty i niedziele traktuje się, jako dobrowolne realizowanie nadgodzin, z których można zrezygnować. W przydziale godzin nie jest wskazane, które godziny (w tygodniu czy podczas weekendów) są nadgodzinami. Na które przepisy można by się powołać, argumentując niemożność pracy 7 dni w tygodniu w przypadku pracy na 1,2 lub 1,5 etatu tak, aby uniknąć zarzutu, że nadgodziny są osobistym wyborem nauczyciela?

ODPOWIEDŹ

W opisanej sytuacji należy ustalić dni w tygodniu, które są dniami pracy nauczyciela, zarówno w systemie dziennym, jak i zaocznym. Czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin w 5-dniowym tygodniu pracy. Nauczycielowi wykonującemu pracę w dniu wolnym od pracy (np. w sobotę, czy niedzielę jeżeli jego tydzień pracy to poniedziałek-piątek) należy udzielić innego dnia wolnego od pracy. Jedynym warunkiem w tym zakresie jest to, że muszą to być dni pracy nauczyciela, to znaczy dni, w których zgodnie z rozkładem zajęć nauczyciel powinien je realizować. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, w zamian za dni wolne, możliwa jest zapłata odrębnego wynagrodzenia za każdą godzinę pracy obliczana jak za godzinę ponadwymiarową. Wydaje się, że nauczyciel szkoły „feryjnej” z uwagi na 5-dniowy tydzień pracy nie ma faktycznej możliwości odebrania dnia wolnego bez uszczerbku dla szkoły i uczniów. Natomiast, jeżeli sobota lub niedziela jest dniem pracy nauczyciela wtedy nie należy mu udzielać dni wolnych. Praca wykonywana w tym systemie jest dla nich pracą w normalnym, obowiązującym nauczycieli czasie pracy. Przepisy dotyczące obowiązku 40 godzinnego tygodnia pracy nauczyciela określają równocześnie, że obowiązek ten jest spełniany przez nauczyciela w ciągu 5 dni tygodnia. Oznacza, to, że nauczyciel nie może być przez pracodawcę zobowiązany do realizowania zadań w związku z wykonywanymi obowiązkami w ramach zawartego stosunku pracy, w soboty i niedziele, jeżeli jego dniami pracy jest praca od poniedziałku do piątku. Podstawą prawną w tym zakresie jest art. 42c Karty Nauczyciela. Praca w tych dniach, nie może być traktowana, jako praca w godzinach ponadwymiarowych, bowiem jest to dla nauczyciela dzień wolny od pracy.

Nauczyciel może być zobowiązany do odpłatnej pracy w godzinach ponadwymiarowych zgodnie z posiadaną specjalnością tylko w szczególnych przypadkach, podyktowanych koniecznością realizacji programu nauczania lub zapewnienia opieki w placówkach opiekuńczo-wychowawczych. Liczba godzin ponadwymiarowych nie może przekroczyć 1/4 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. Przydzielenie nauczycielowi większej liczby godzin może nastąpić wyłącznie za jego zgodą, jednak w wymiarze nieprzekraczającym 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. Oznacza to, że dyrektor może bez zgody nauczyciela przydzielić maksymalnie 1/4 tygodniowego pensum, natomiast, za zgodą, do wysokości 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. W każdym jednak przypadku są to godziny płatne. Za godzinę ponadwymiarową uznaje się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych. Godziny ponadwymiarowe traktowane są wyłącznie jako godziny wynikające z realizowanych planów nauczania.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674, z późn. zm.) art. 35 ust. 1 i 2, art. 42 ust. 1, art. 42c,

2. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (DzU z 2005 r. nr 22, poz. 181, z późn. zm.) § 10.

Dariusz Skrzyński – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy i prawa autorskiego.