PYTANIE

Pytanie dotyczy zagadnienia zastępstw koleżeńskich.

W naszej szkole istniał zwyczaj, że jeśli któryś z nauczycieli miał ważną sprawę rodzinną, ale nie przysługiwał mu z tego tytułu urlop okolicznościowy, to prosił kolegów o zastępstwo w danym dniu na przewidzianych w jego rozkładzie zajęć lekcjach. Do tej pory funkcjonowało to bez zarzutu. Dyrekcja wiedziała o każdej takiej sytuacji, klasy realizowały program przedmiotu zgodnie z kwalifikacjami nauczycieli zastępujących nieobecnego pedagoga. Staraliśmy się, by był to nauczyciel tego samego przedmiotu, co wykładany, lub nauczyciel uczący w danej klasie. Ostatnio jednak dyrekcja przestała wyrażać zgodę na tego rodzaju sytuacje. Mój kolega, który potrzebował dnia wolnego z powodu ważnej sprawy prywatnej, usłyszał, że może wziąć urlop bezpłatny lub pójść na zwolnienie lekarskie. W obu przypadkach traci część uposażenia. Czy istnieją jakieś przepisy regulujące kwestię zastępstw koleżeńskich, czy jest to jedynie nieformalny szkolny obyczaj?

ODPOWIEDŹ

Art. 64 ust. 1 Karty Nauczyciela – ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674) mówi, że nauczycielowi zatrudnionemu w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie letnie i zimowe, przysługuje urlop wypoczynkowy w czasie ich trwania. Oznacza to, że Karta Nauczyciela oraz żaden inny akt prawny nie przewiduje dodatkowych dni urlopu w ciągu roku szkolnego. Chyba że są to pogrzeby lub śluby itp. osób najbliższych (przysługuje wtedy dzień lub dni wolne od pracy – § 15 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień z pracy – DzU z 1996 r. nr 60, poz. 281).

Nauczycielom pozostaje skorzystać z nieformalnie panującego zwyczaju polegającego na zastępstwie koleżeńskim. Istotą takiego zastępstwa jest zobowiązanie pisemne innego nauczyciela, iż w danym dniu odbędzie lekcję w zastępstwie kolegi, który ma pilne sprawy do załatwienia, a nie ma możliwości uzyskania dnia wolnego. Pamiętać należy, że zastępstwa koleżeńskie są bezpłatne.

W związku z faktem, iż jest to zwyczaj nieuregulowany prawnie wszystko pozostaje w rękach dyrektora szkoły, który w ramach dobrej woli może na zastępstwa koleżeńskie zezwolić lub nie.

W opisanym przypadku nieznane pozostają przyczyny, dla których dyrekcja zezwalała na zastępstwa koleżeńskie, a potem przestaje wyrażać zgodę. Niemniej jednak ma do tego pełne prawo. Nauczycielowi pozostaje rzeczywiście albo urlop bezpłatny, albo zwolnienie lekarskie (przy czym należy pamiętać, że nie jest ono wystawiane „na życzenie”, ale w razie niezdolności do świadczenia pracy z powodu choroby), co oczywiście pociąga za sobą skutki finansowe.

Wojciech Melosik – dyrektor Szkoły Podstawowej nr 62.