Nieobecność nauczyciela w pracy w powiązaniu z jego wynagrodzeniem jest regulowana tak samo jak każdego innego pracownika, a zatem stosują się tu przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy prawa ubezpieczeń społecznych.

Należy jednak podkreślić pewne różnice w wykonywaniu zawodu nauczyciela wynikające ze szczególnych regulacji zawartych w Karcie Nauczyciela (KN), mające wpływ na związek między nieobecnością nauczyciela w szkole a jego wynagrodzeniem.

Zgodnie z art. 42 KN czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin tygodniowo. W ramach tego czasu pracy nauczyciele mają obowiązek realizować następujące zadania:

1) zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz;

2) inne czynności i zajęcia wynikające z zadań statutowych szkoły, ze szczególnym uwzględnieniem zajęć opiekuńczych i wychowawczych wynikających z potrzeb i zainteresowań uczniów;

3) zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.

Tygodniowy wymiar zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych czyli tzw. pensum jest określony w KN dla konkretnych stanowisk w poszczególnych typach szkół.

W rzeczywistości ewidencja czasu pracy nauczyciela jest ograniczona, gdyż na przykład nie można zweryfikować działań nauczyciela związanych z przygotowywaniem do zajęć. Zatem kontroli podlega obecność nauczyciela w szkole związana z prowadzeniem zajęć dydaktycznych czy z dyżurami, np. w świetlicy.

Zdarza się, że nauczyciel, który wykonuje swoje zadania określone w art. 42 KN, nie może prowadzić lekcji. Dzieje się tak wówczas, gdy zostaje
oddelegowany na kursy, warsztaty pedagogiczne itp. Szkolenia, a skutkiem tego jest jego nieobecność w pracy. Ponieważ jednak wykonuje on w tym czasie swoje obowiązki nie będzie to miało wpływu na jego wynagrodzenie podstawowe.
Jeżeli jednak w tym czasie w planie organizacyjnym są przydzielone nauczycielowi godziny ponadwymiarowe – czyli godziny ponad pensum – za nie wynagrodzenie nie będzie przysługiwało, gdyż nie zostały one przez nauczyciela wypracowane.

Podobnie będzie w wypadku nieobecności nauczyciela w szkole w związku z ubieganiem się o awans zawodowy. Nauczyciel zachowa swoje wynagrodzenie podstawowe, bez godzin ponadwymiarowych.

Istnieją sytuacje, kiedy nauczyciele sprawują dodatkowo funkcję ławnika w sądach powszechnych. Zgodnie z art. 172 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – prawo o ustroju sądów powszechnych (DzU z 2001 r., Nr 98, poz. 1070) pracodawca zatrudniający ławnika jest zobowiązany zwolnić go od pracy na czas wykonywania czynności w sądzie.
Za czas zwolnienia od pracy ławnik zachowuje prawo do świadczeń wynikających ze stosunku pracy z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia.
A zatem za dzień nieobecności w szkole spowodowany wykonywaniem funkcji ławnika nauczyciel nie otrzyma wynagrodzenia. Niemniej jednak zgodnie z art. 172 § 3 i 6 ustawy o ustroju sądów powszechnych ławnik za czas wykonywania czynności w sądzie otrzyma rekompensatę pieniężną, której koszty wypłaty ponosi Skarb Państwa. Warto zwrócić uwagę, że co do zasady, ławnik może być wyznaczony do udziału w rozprawach tylko do dwunastu dni w ciągu roku. Liczba dni może zostać zwiększona przez prezesa sądu tylko z ważnych przyczyn.

Katarzyna Gałecka

radca prawny