Zasady przyznawania dodatku za wysługę lat reguluje generalnie art. 33 ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela. Na jego podstawie nauczycielom przysługuje dodatek za wysługę lat w wysokości 1% wynagrodzenia zasadniczego za każdy rok pracy, wypłacany w okresach miesięcznych, poczynając od czwartego roku pracy, z tym że dodatek ten nie może przekroczyć 20% wynagrodzenia zasadniczego.

Regulacja ustawowa nie wyczerpuje jednak tego zagadnienia. Na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 33 ust. 3 Karty Nauczyciela zostało wydane rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy. Dodatku za wysługę lat dotyczy § 7 tego rozporządzenia, ustalający, jakie okresy pracy uprawnionych do tego dodatku wlicza się do wymaganego stażu pracy, a także zasady przyznawania dodatku nauczycielom pozostającym w więcej niż jednym stosunku pracy.

Z przywoływanego art. 33 ust. 1 Karty Nauczyciela wynika, iż pierwszy dodatek za wysługę lat nauczyciel otrzyma w miesiącu rozpoczynającym czwarty rok pracy w szkole, przy czym użyte przez ustawodawcę sformułowanie

od czwartego roku pracy
dotyczy nie tylko pracy nauczycielskiej, ale całego stażu pracy, jeśli tylko mieści się on w ramach wspomnianego wyżej rozporządzenia. Do okresów pracy uprawniających do dodatku wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia we wszystkich zakładach pracy oraz inne udowodnione okresy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, np. okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych, pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym (§ 7 ust. 1 rozporządzenia). Zatem nauczyciel, który chce, aby zaliczono mu okres pracy zawodowej niepedagogicznej do stażu pracy dla celów uposażeniowych, winien przedłożyć swojemu pracodawcy właściwe dokumenty potwierdzające okresy, które może wliczyć do stażu pracy.

Jeżeli nauczyciel pozostaje jednocześnie w więcej niż jednym stosunku pracy, okresy uprawniające do dodatku za wysługę lat ustala się odrębnie dla każdego stosunku pracy, przy czym do okresu zatrudnienia uprawniającego do dodatku za wysługę lat nie wlicza się okresu pracy w innym zakładzie, w którym pracownik jest lub był jednocześnie zatrudniony. Do okresu dodatkowego zatrudnienia nie wlicza się także okresów podstawowego zatrudnienia (§ 7 ust. 2 rozporządzenia).

Trzeba dodać, że § 7 ust. 3 przywoływanego rozporządzenia stanowi, że nauczycielowi, pozostającemu w stosunku pracy jednocześnie w kilku szkołach w wymiarze łącznie nieprzekraczającym obowiązującego nauczyciela wymiaru zajęć, do okresów uprawniających do dodatku w każdej ze szkół wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia we wszystkich zakładach pracy.

Zgodnie z przestawionymi zasadami, nauczycielowi, który ma wymagany staż pracy i jednocześnie pracuje w dwóch szkołach (np. w jednej na 11/18, w drugiej na 7/18 etatu),
w każdej z tych szkół przysługiwać będzie odrębny dodatek za wysługę lat. Nauczyciel winien wskazać, który stosunek pracy jest dla niego podstawowym, a który dodatkowym stosunkiem pracy. W podstawowym stosunku pracy, przy ustalaniu prawa do dodatku za wysługę lat, do stażu pracy wliczone będą wszystkie zakończone okresy zatrudnienia. Z kolei w drugim, dodatkowym miejscu pracy, przy ustalaniu prawa do dodatku, wliczone będą okresy zatrudnienia dodatkowego (nie wlicza się okresów zatrudnienia podstawowego). Oznacza to, iż w dodatkowym miejscu zatrudnienia należy uwzględnić tylko te okresy zatrudnienia, które nie zostały uwzględnione przy ustalaniu prawa do dodatku w podstawowym miejscu zatrudnienia.

Pamiętać również należy, iż
dodatek za wysługę lat stanowi przychód w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z dnia 3 marca 2000 roku, Nr 14, poz. 176) i winien zostać opodatkowany tym podatkiem. Zgodnie bowiem z art. 12 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy przychodami z umowy o pracę są wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężna świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania. W szczególności chodzi o: wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i inne kwoty, niezależnie od tego, czy ich wysokość ustalono z góry.

Jako że dodatek za wysługę lat stanowi przychód, winien być on również uwzględniony przy obliczaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Wyjątek dotyczyć będzie dodatku za wysługę lat pobieranego w okresie zwolnienia lekarskiego z powodu choroby. Zgodnie bowiem z § 2 ust. 1 pkt 24 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (DzU z dnia 29 grudnia 1998 roku, Nr 161, poz. 1106) składniki wynagrodzenia, do których pracownik ma prawo podczas pobierania od pracodawcy wynagrodzenia z tytułu niezdolności do pracy, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Podstawa prawna:

1. 
   

   Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 roku – Karta Nauczyciela (tekst jednolity DzU z 2006 roku, Nr 97, poz. 674).

   
   


2. 
   

   Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 roku w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (DzU z dnia 9 lutego 2005 roku, Nr 22, poz. 181).

   
   

Dominik Bońkowski

radca prawny