Organizacja wycieczek szkolnych
04.06.2008
Organizacja wycieczek w każdej placówce edukacyjnej podlega ścisłym przepisom prawnym, które określają i regulują wiele wytycznych dotyczącym organizacji, przebiegu i wszelkich wymogów formalnych związanych z wycieczkami.
Ze względu na różnorodność form i rodzajów wycieczek, czasu trwania i charakteru najlepiej jest, gdy szkoła ma opracowany regulamin wycieczek dostosowany do potrzeb placówki. Regulamin powinien zawierać przede wszystkim zasady ich organizacji (najlepiej na poszczególnych etapach organizacji), przepisy BHP dotyczące wymagań i obowiązków kierownika, opiekunów, a także ustalenia co do liczby opiekunów, zasad zachowania uczestników w różnych sytuacjach (m.in. w czasie przejazdów, podczas zwiedzania) oraz kwestie dotyczące wyposażenia lub dodatkowego przygotowania uczestników do wycieczki.
Poniżej znajdują się wybrane fragmenty regulaminu wycieczek:
V. ZALECENIA I PRZEPISY DOTYCZĄCE BEZPIECZEŃSTWA
W celu zapewnienia optymalnego bezpieczeństwa i należytej opieki uczestnikom wycieczek, szkoła jako ich organizator określa szczegółowe wytyczne, w oparciu o ustawy, zarządzenia i inne akty prawne, co do:
1. Wymogów, jakie muszą spełniać opiekunowie i ich obowiązków.
2. Liczby opiekunów przypadających na ilość uczniów w zależności od rodzaju, miejsca, warunków realizacji wycieczek.
3. Wykorzystywanych środków komunikacji publicznej.
4. Opracowania stosownych regulaminów i zapoznania z nimi uczestników.
5. Zgromadzenia obowiązkowej dokumentacji.
Ad. 1. Sprawowanie opieki nad uczestnikami
Przepisy szczegółowe, które stanowią o doborze kadry i osobach pełniących dodatkowy nadzór nad uczestnikami i przebiegiem imprezy, biorą pod uwagę zdolność prawną tych osób przy powierzaniu odpowiedzialności i obowiązków oraz możliwości ich rozliczenia za jej realizację.
Organizator wyznacza osoby, które będą pełniły – w zależności od ilości uczestników, rodzaju i formy imprezy, miejsca, czasu i intensywności oraz innych wymogów formalno–prawnych – następujące funkcje:
1. Kierownika (lub jego zastępcę)
2. Opiekunów
3. Inne osoby wspomagające realizację imprezy, posiadające stosowne przygotowanie, umiejętności i uprawnienia:
a) pilota, przewodnika, instruktora: ds. WF/rekreacji ruchowej; ds. kulturalno–oświatowych, ratownika, lekarza i/lub pielęgniarkę
b) samych uczestników, przydzielając im konkretne funkcje i zadania
Kierownik
Odpowiedzialny jest za całą organizację, przebieg i realizację programu, rozliczenie finansowe, dokumentację imprezy oraz za zdrowie i bezpieczeństwo uczestników, dobrą, bezkonfliktową atmosferę, a także powierzone mienie, wyposażenie i ekwipunek. Zgodnie z przepisami
do 40 uczestników włącznie powołuje się
1 kierownika. Natomiast
powyżej 40 uczestników powinien być powołany
dodatkowo zastępca kierownika.
Obowiązki kierownika i jego zastępcy – w zakresie wyznaczonym przez kierownika:
1. Znajomość przepisów w zakresie organizacji i przeprowadzania imprez turystycznych.
2. Podanie uczestnikom terminu, miejsca wyjazdu i powrotu.
3. Sprawowanie nadzoru nad zapewnieniem warunków do pełnej, bezpiecznej realizacji programu imprezy.
4. Opracowanie i przedstawienie programu i szczegółowego harmonogramu.
5. Opracowanie regulaminu imprezy i zapoznanie z nim uczestników.
6. Zapoznanie uczestników z zasadami bezpieczeństwa i zapewnieniem warunków do ich przestrzegania.
7. Zapoznanie uczestników ze szczegółowymi regulaminami związanymi z pobytem w różnych miejscach, przejazdami, miejscami zakwaterowania.
8. Organizacja transportu, wyżywienia i noclegów.
9. Wykupienie dodatkowej polisy ubezpieczeniowej na czas trwania imprezy.
10. Określenie i przydzielenie zadań opiekunom w zakresie realizacji programu i zapewnienia opieki i bezpieczeństwa uczestnikom.
11. Określenie i podział zadań wśród uczestników.
12. Nadzorowanie planu finansowego (określenie kosztów: ogólnego, jednostkowego, organizacyjnych i programowych imprezy).
13. Dysponowanie środkami finansowymi przeznaczonymi na realizację imprezy (regulowanie zobowiązań) i sporządzanie rozliczenia finansowego po jej zakończeniu na podstawie zgromadzonych dowodów finansowych.
14. Prowadzenie dokumentacji imprezy i sporządzenie sprawozdania ustnego lub pisemnego z jej przebiegu organizatorowi.
15. Poinformowanie szkolnego inspektora BHP i dyrekcji o ewentualnych wypadkach, które miały miejsce w trakcie wycieczki.
Opiekun
Opiekunem w trakcie imprezy turystycznej może być osoba pełnoletnia, która jest wyznaczona przez organizatora i posiada uprawnienia kierownika wycieczek szkolnych, jest instruktorem harcerskim, posiada uprawnienia przewodnika turystycznego, pilota wycieczek lub instruktora turystyki kwalifikowanej.
W przypadku szkoły opiekunem wycieczki może być każdy nauczyciel i rodzic, po uzyskaniu zgody dyrektora szkoły oraz złożeniu w jego obecności pisemnego oświadczenia o odpowiedzialności karnej za powierzonych mu uczniów.
Obowiązki opiekuna:
1. Zapoznanie się z przepisami w zakresie organizacji i przeprowadzania imprez turystycznych oraz przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa.
2. Znajomość regulaminów: wycieczki, przejazdów, miejsc zakwaterowania oraz zwiedzanych miejsc i obiektów.
3. Sprawowanie opieki nad uczestnikami, w tym udzielanie pierwszej pomocy w nagłych wypadkach.
4. Kontrolowanie przestrzegania regulaminów ze szczególnym uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa i higieny wypoczynku.
5. Współdziałanie z kierownikiem oraz innymi osobami sprawującymi opiekę i realizującymi program imprezy.
6. Nadzorowanie wykonywania zadań przydzielonych uczestnikom.
7. Sprawdzanie każdorazowo stanu liczbowego uczestników przed wyruszeniem z miejsca pobytu, w czasie realizacji poszczególnych punktów programu, przejazdu oraz po przybyciu do miejsca docelowego.
8. Wykonywanie innych zadań zleconych przez kierownika.
Kierownikiem, opiekunem może być:
(Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 8 listopada 2001 r. DzU z 2001 r., Nr 135, poz. 1516)
Kierownik – nauczyciel, pełnoletni instruktor harcerstwa oraz w uzgodnieniu z dyrektorem szkoły inna osoba posiadająca uprawnienia przewodnika, przewodnika turystyki kwalifikowanej lub pilota wycieczek.
Opiekun – nauczyciel, instruktor harcerski, a za zgodą dyrektora szkoły inna pełnoletnia osoba – nie ponosi ona jednak odpowiedzialności cywilnej za uczniów.
Ad. 2. Wymagana liczba opiekunów
Szczegółowe przepisy określają
ilość opiekunów przypadających na liczbę uczestników w zależności od rodzaju, miejsca oraz intensywności imprezy turystycznej, oraz wieku, stanu zdrowia, kondycji fizycznej i umiejętności uczestników biorących w niej udział.
A. Na wycieczkach ekstensywnych lub łatwych intensywnych w terenie płaskim:
opiekun przypada na 20 uczniów.
B. Na wycieczkach intensywnych
i turystyki kwalifikowanej
1 opiekun przypada na:
7 – 10 uczestników w obszarze górskim. Ponadto wycieczki piesze organizowane na terenach parków narodowych oraz na szlakach leżących
powyżej 1000 m n.p.m. mogą prowadzić tylko górscy przewodnicy turystyczni.
12 uczestników w trakcie wycieczek rowerowych.
Należy pamiętać, że dozwolona jest tylko jazda pojedyncza (ustawienie rowerów w rzędzie, jeden za drugim z zachowaniem między nimi bezpiecznych odstępów). Zawsze prowadzącym oraz zamykającym grupę rowerzystów jest nauczyciel.
5 uczestników na spływach kajakowych i imprezach żeglarskich.
W tego typu imprezach obowiązują szczegółowe wytyczne, które dokładnie precyzują wymagania i ich realizację.
7 – 10 uczestników na imprezach narciarskich.
15 uczestników, gdy przewiduje się kąpiele w akwenach. Na imprezach, w których przewiduje się zajęcia na wodzie, obowiązkowo
musi być ratownik
oraz osoba stale nadzorująca kąpiących się z brzegu.
Ponadto musi być zapewniony podstawowy sprzęt ratowniczy: koło ratunkowe, rzutki.
C. Na wycieczkach szkolnych, które organizowane są:
na terenie miejscowości,
w której znajduje się siedziba szkoły powinien być zapewniony przynajmniej:
– 1 opiekun na około 30 uczniów (ilość opiekunów powinna być dostosowana do potrzeb grupy, zależnie od wieku i potrzeb grupy/klasy),
– 1 opiekun na 15 uczniów –
wtedy, gdy korzysta się ze środków komunikacji miejskiej,
poza obrębem miejscowości, w której znajduje się szkoła:
– 1 opiekun przypada na 15 uczniów.
Przepisy zabraniają prowadzenia wycieczek szkolnych podczas burzy, śnieżycy i gołoledzi oraz gdy obniżona jest sprawność psychiczna lub fizyczna młodzieży w jakimś momencie trwania imprezy.
Ad. 3. Przejazdy środkami komunikacji publicznej
Podczas prowadzenia wycieczek szkolnych należy rygorystycznie przestrzegać zasad bezpiecznego:
- poruszania się/przemieszczania w ruchu ulicznym;
- korzystania ze środków komunikacji publicznej.
Przed każdym wyjazdem/wyjściem kierownik wycieczki powinien przedstawić zasady uczniom, którzy potwierdzą ich znajomość własnoręcznym podpisem. W trakcie przemieszczania się uczniowie są uważnie obserwowani przez opiekunów, którzy pilnują, by przestrzegano poznanych zasad.
AUTOKAR/POCIĄG
1. Opiekun musi przebywać ze swoją grupą w pojeździe. Nie wolno rozdzielać grupy na dwa lub więcej pojazdów bez odpowiedniej opieki.
2. Ilość uczestników wycieczki nie może przekraczać ilości miejsc siedzących w pojeździe. Wskazanym byłoby pozostawienie dwóch miejsc wolnych na wypadek, gdyby ktoś zasłabł i należało go położyć.
3. Opiekunowie zajmują miejsca przy drzwiach (przednich i tylnych). Drzwi w czasie jazdy nie mogą być zamknięte na klucz.
4.
Przed wyruszeniem autokaru, kierownik i opiekun powinni upewnić się, że:
– kierowca prowadzący pojazd jest w stanie trzeźwym, wypoczęty i w dobrej formie psychofizycznej;
– pojazd jest sprawny. Sprawdzić należy działanie świateł i hamulców, stan ogumienia (tzw. "łyse opony"), wyposażenie w tablicę informacyjną "Przewóz dzieci" oraz apteczkę pierwszej pomocy. Należy także poprosić kierowcę o pokazanie dokumentu ubezpieczenia pojazdu oraz sprawdzić datę ostatniego przeglądu pojazdu na stacji diagnostycznej. Jeśli istnieją jakiekolwiek wątpliwości, kierownik powinien wezwać najbliższy patrol drogowy policji w celu ich wyjaśnienia i upewnienia się, czy może wyruszyć z młodzieżą w trasę.
Kierownik i opiekun powinni także:
– zadbać o bezpieczeństwo uczniów (wykorzystać do pomocy rodziców, którzy odprowadzają dzieci) oczekujących na załadunek bagażu i wejście do środka pojazdu;
– zabronić młodzieży wchodzenia na jezdnię lub jej przekraczania;
– sprawdzić obecność uczniów, upewnić się o zabraniu przez nich legitymacji szkolnej i ubezpieczeniowej, leków stale przyjmowanych i pieniędzy;
– sprawdzić ich samopoczucie, stan zdrowia i kondycję. Upewnić się co do przyjęcia aviomarinu przez osoby z chorobą lokomocyjną i zabraniu przez nich torebek foliowych;
– zapakować do środka pojazdu podręczną apteczkę pierwszej pomocy, zabraną ze szkoły i wcześniej uzupełnioną przez pielęgniarkę;
– dopilnować, by bagaże uczestników zostały umieszczone w bagażniku i na półkach wewnątrz pojazdu (bagaż podręczny). Upewnić się, że zostały zapakowane wszystkie bagaże;
– przypomnieć rodzicom odprowadzającym dzieci o dacie i godzinie powrotu.
Uczestnicy :
– Przybywają punktualnie na ustalone miejsce zbiórki na 30 minut przed odjazdem (jeżeli nie jest ustalone inaczej).
– Wsiadają do autokaru i zajmują miejsca w kolejności ustalonej przez nauczyciela.
– W autokarze nie spożywają pokarmów mogących zanieczyścić jego wnętrze.
– Śmieci wyrzucają do przygotowanych worków lub pojemników obok foteli.
– Podczas jazdy nie piją napojów.
– W autokarze
nie zmieniają miejsc, nie wstają z foteli, nie hałasują.
– Wszelkie niedyspozycje związane z jazdą zgłaszają natychmiast opiekunowi.
– W czasie postojów wysiadają tylko wyjściem z przodu autokaru, a po wyjściu czekają na dalsze dyspozycje kierownika wycieczki.
– Jeżeli autokar zmuszony jest zatrzymać się, nie można opuszczać go bez zgody kierownika! Podczas postojów blisko dróg nie wolno przechodzić przez jezdnię!
– Po powrocie do autokaru sprawdzają, czy sąsiedzi są na swoich miejscach. (W pociągu zgłaszają wyjścia do toalety opiekunom oraz powiadamiają o nieprzewidzianych sytuacjach, które mogą stanowić zagrożenie dla uczestników lub współpasażerów.)
KOMUNIKACJA MIEJSKA
Uczestnicy :
– Punktualnie przybywają na ustalone miejsce zbiórki.
– Sprawdzają, czy mają ze sobą aktualną legitymację szkolną, kupują bilety do stacji docelowej.
– Znają nazwę przystanku, na którym grupa będzie wysiadać.
– Do pojazdu wsiadają na wyraźną komendę opiekuna.
– Kasują przed (kolejka SKM) lub po wejściu (autobus) bilety.
– Zajmują miejsca siedzące lub stojące wskazane przez opiekunów, w jednej części pojazdu (znajdują się w jednym pojeździe lub w jednej jego części i w zasięgu wzroku opiekuna).
– Zachowują spokój, ograniczają głośne rozmowy.
– Wysiadają na komendę opiekuna. Czekają, aż zbierze się cała grupa.
– Wszyscy razem wyruszają do miejsca docelowego.
PORUSZANIE SIĘ PIESZO
W trakcie pieszego poruszania się z grupą w terenie opiekunowie powinni tak podzielić obowiązki, by jeden z nich znajdował się na czele grupy i nią kierował, natomiast drugi szedł na końcu grupy. Opiekun na końcu grupy nie może dopuścić, by któryś z uczniów pozostał za nim. Prowadzenie grup po ulicach, drogach i terenach publicznych powinno odbywać się zgodnie z przepisami ruchu drogowego.
Szczególną ostrożność należy zachować przy przechodzeniu z uczniami przez jezdnię, którą należy przekraczać całą, zwartą grupą. Opiekun jest zobowiązany zatrzymać się (zatrzymać ruch pojazdów) i zaczekać, aż przejdzie ostatni uczestnik.
Wskazane jest korzystanie z usług miejscowych przewodników w trakcie zwiedzania danej miejscowości.
Uczestnicy:
Punktualnie stawiają się na miejscu zbiórki.
Ubierają się w odzież zapewniającą wygodę i bezpieczeństwo, stosownie do warunków atmosferycznych oraz przygotowują pomoce wskazane przez nauczyciela.
Posiadają aktualną legitymację szkolną.
Przestrzegają obowiązujących zasad BHP, tj.:
– poruszają się w zwartym szyku prawą stroną chodnika,
– przekraczają jezdnię w miejscu oznaczonym,
– poruszają się w tempie całej grupy,
– cała grupa porusza się po obszarze w zasięgu wzroku nauczyciela,
– kolumnę otwierają i zamykają wyznaczone osoby (gdy jest 1 opiekun).
Respektują polecenia nauczyciela prowadzącego wycieczkę.
Niezwłocznie informują opiekuna o ewentualnych dolegliwościach lub złym samopoczuciu.
Pozostawiają w czystości miejsca, w których przebywali.
Wzory dokumentacji:
PODSTAWA PRAWNA ORGANIZACJI WYCIECZEK
1. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 maja 1997 roku w sprawie określenia warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne (DzU z 1997 r., Nr 57, poz. 358)
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 8 listopada 2001 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki (DzU z 2001 r., Nr 135, poz. 1516)
3. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku o usługach turystycznych (tekst jednolity DzU z 2004 r., Nr 223, poz. 2268)
4. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity DzU z 2005 r., Nr 108, poz. 908)
5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 stycznia 1997 roku w sprawie warunków, jakie muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej, a także zasad jego organizowania i nadzorowania (DzU z 1997 r., Nr 12, poz. 67 z późniejszymi zmianami)
6. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 września 2001 roku w sprawie szczegółowych zasad i warunków działalności w dziedzinie rekreacji ruchowej (DzU z 2001 r., Nr 101, poz. 1095)
7. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (DzU z 2003 r., Nr 6, poz. 69)
Zofia Świderska – pracownik ds. BHP w V Liceum Ogólnokształcącym im. płk. St. Dąbka w Gdyni
Brak komentarzy