Pytanie:

Jestem od lat woźną oddziałową i wraz z koleżanką mamy długi staż pracy. Od czasu zmiany dyrektora jesteśmy skrupulatnie wykorzystywane do pobytu w sali z dziećmi za nieobecnego nauczyciela. Czas wynosi czasami od pół godziny do nawet 3-4 godzin dziennie. Z braku personelu pedagogicznego my oprócz swoich obowiązków musimy zająć się opieką dzieci, podczas gdy nie mamy czasem możliwości nawet umyć naczyń. Obarczanie jesteśmy takimi praktykami od 2 lat a obecnie to się nasila. Oprócz tego cały czas wymaga się od nas skrupulatności w wykonywaniu powierzonych nam obowiązków wynikających z umowy o pracę. Nauczyciel biorący pieniądze za godziny stałe jest np. nieobecny w pracy, ma za niego wejść ktoś inny i niestety nie ma nikogo. Czasem same jesteśmy zmuszone być z 20 dzieci na grupie, rozłożyć leżaki, podać posiłek i posprzątać i umyć naczynia a nie możemy wyjść z sali, bo z dziećmi nie ma komu zostać. Wszelkie próby zgłoszenia problemu do Wydziału kończą się telefonem zwrotnym do dyrekcji o próbie doniesienia. My już nie wiemy co możemy a co musimy robić. Mamy tylko 3 woźne na 4 oddziały i obowiązki swoje i nauczyciela, za które nam nikt nie płaci. Za to godziny stałe są wypłacane osobom nieobecnym w placówce, bo nam się przecież nic nie należy. Mamy już dość pracy na dwa etaty i wynagrodzenia za jeden. Jak to jest w świetle prawa oświatowego z naszymi obowiązkami?

Odpowiedź:

Pracownik niepedagogiczny (woźna) nie może być zmuszony do wykonywania zadań nauczyciela. W tym przypadku pracownik może legalnie odmówić wykonania takiego polecenia służbowego jako sprzecznego z umową o pracę. Rodzaj zajmowanego stanowiska woźnej jest rodzajowo różny od stanowiska nauczyciela. Zatem należy, najlepiej pisemnie wystąpić do dyrekcji wskazując, że nie będą Państwo dalej wykonywali czynności zarezerwowanych dla nauczycieli. Można posiłkować się w piśmie poniższymi wyjaśnieniami.  Istnieje możliwość zgłoszenia sprawy do właściwego Kuratora, przez wskazanie że placówka nie zapewnia bezpieczeństwa dzieci przez wykorzystywanie do zadań opiekuńczych pracowników niepedagogicznych, a nie nauczycieli.  Można również sprawę opisać szczegółowo i zgłosić do Państwowej Inspekcji Pracy (do najbliższego Inspektoratu) najlepiej  wykazując kiedy i ile godzin sprawowali Państwo opiekę nad dziećmi.

Uzasadnienie:

Jednym z podstawowych zadań szkoły jest sprawowanie opieki nad uczniami. Kompetencje w tym zakresie przypisane są nauczycielom. To w zakresie obowiązków nauczyciela mieści się opieka nad uczniami (art. 6 Karty Nauczyciela). Innymi słowy istotą pracy nauczyciela jest wykonywanie obowiązków o charakterze: dydaktycznym, wychowawczym, opiekuńczym.

Zatem nie można natomiast przypisywać obowiązków w tym zakresie pracownikowi niepedagogicznemu np. woźnej. Byłoby to bowiem sprzeczne z istotą zajmowanego stanowiska.. Ponadto nauczyciel jest odpowiednio wykwalifikowany w zakresie sprawowania tej opieki a także zweryfikowany (w Krajowym Rejestrze Karnym, Centralnym Rejestrze Orzeczeń Dyscyplinarnym i Rejestrze Sprawców Przestępstw na tle Seksualnym). Weryfikacji takiej nie przeprowadza się w odniesieniu do pracownika niepedagogicznego.

To wszystko świadczy o tym, że innemu pracownikowi nie można przydzielić obowiązków w zakresie opieki nad uczniami.

W praktyce przyjmuje się, że czasami lepsze jest powierzenie tymczasowej krótkotrwałej opieki nad dziećmi pracownikowi niepedagogicznemu zamiast pozostawianie ich całkowicie bez opieki. Ale są to sytuacje wyjątkowe, np. chwilowe zasłabniecie nauczyciela.

Podstawa prawna:

• 6 ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 1762),
• 100 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2020 r., poz. 1320 ze zm.).