Pytanie:

Dyrekcja poinformowała nas, że zmieniły się przepisy i obecnie wizytator z kuratorium może wejść do klasy w czasie trwania lekcji i przeprowadzić kontrolę naszej dokumentacji (przedmiotowy system oceniania, plany pracy itp). Jak to wygląda w rzeczywistości? Czy wizytator może przerwać lekcję, w trakcie której wykonujemy nasze obowiązki, m.in. sprawujemy opiekę nad uczniami i realizujemy podstawę programową?

Odpowiedź:

Na podstawie przepisów Ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2015 r., poz. 357) znowelizowane zostały przepisy dotyczące sprawowania nadzoru pedagogicznego przez kuratorów. Zgodnie z przepisem art. 33 ust. 1 ustawy o systemie oświaty nadzór pedagogiczny polega na:

- obserwowaniu, analizowaniu i ocenianiu procesów kształcenia i wychowania oraz efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek,

- ocenianiu stanu i warunków działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek,

- udzielaniu pomocy szkołom i placówkom, a także nauczycielom w wykonywaniu ich zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych,

- inspirowaniu nauczycieli do innowacji pedagogicznych, metodycznych i organizacyjnych.

W zakresie dwóch pierwszych elementów nadzorowi podlega w szczególności:

- zgodność zatrudniania nauczycieli z wymaganymi kwalifikacjami,

- realizacja podstaw programowych i ramowych planów nauczania,

- przestrzeganie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów, a także przestrzegania przepisów dotyczących obowiązku szkolnego oraz obowiązku nauki,

- przestrzeganie statutu szkoły lub placówki,

- przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia oraz upowszechnianie wiedzy o tych prawach,

- zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki.

W ramach czynności związanych z pełnionym nadzorem wizytatorzy – zgodnie z przepisem art. 33 ust. 3 Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn. DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) – mają prawo:

- wstępu do szkół i placówek,

- wglądu do prowadzonej przez szkołę dokumentacji dotyczącej przebiegu nauczania, wychowania i opieki oraz organizacji pracy,

- udziału w posiedzeniu rady pedagogicznej, po uprzednim powiadomieniu dyrektora szkoły,

- wstępu, w charakterze obserwatora, na zajęcia dydaktyczne, wychowawcze, opiekuńcze i inne zajęcia organizowane przez szkołę lub placówkę,

- przeprowadzania badań służących ocenie efektywności działalności dydaktycznej, wychowawczej oraz opiekuńczej szkół i placówek.

Natomiast zgodnie z przepisem art. 33 ust. 4 Ustawy o systemie oświaty wizytatorzy mogą wydawać dyrektorom szkół i placówek zalecenia wynikające z przeprowadzonych czynności wraz z terminem ich realizacji.

Szczegółowe warunki i tryb sprawowania oraz formy nadzoru pedagogicznego regulują przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2015 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (DzU z 2015 r., poz. 1270). Zgodnie z przepisem § 5 przywołanego rozporządzenia formami nadzoru pedagogicznego są: ewaluacja, kontrola i wspomaganie. Zgodnie z przepisem § 3 tego rozporządzenia nadzór pedagogiczny może polegać na działaniach planowych, które są prowadzone przez kuratorów oświaty zgodnie z podstawowymi kierunkami realizacji polityki oświatowej państwa w zakresie nadzoru pedagogicznego, ustalonymi przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, oraz na działaniach doraźnych. Działania doraźne są prowadzone, gdy zaistnieje potrzeba podjęcia działań nieprzewidzianych w planie nadzoru pedagogicznego.

Przepisy przywołanego rozporządzenia wskazują również, że czynności związane ze sprawowaniem nadzoru pedagogicznego nie powinny zakłócać pracy szkoły lub placówki (§ 9 ust. 3; § 15 ust. 4).

Mając na uwadze powyższe, na podstawie znowelizowanych przepisów dotyczących wykonywania nadzoru pedagogicznego, wizytatorzy otrzymali uprawnienia wstępu do szkoły i brania udziału w charakterze obserwatora w zajęciach przez nią organizowanych bez wcześniejszego ustalania tego z dyrektorem szkoły. Jednak czynności te nie powinny dezorganizować pracy nauczyciela, a tym bardziej zagrażać bezpieczeństwu uczniów podczas zajęć. Dlatego w mojej opinii przerywanie lekcji w ramach wykonywania czynności związanych z nadzorem pedagogicznym nie powinno mieć miejsca. Wizytatorzy mają natomiast prawo kontroli dokumentacji pedagogicznej.