Pytanie:

Proszę o informacje dotyczące niezrealizowania podstawy programowej w gimnazjum z zajęć technicznych. Od maja do połowy czerwca bylem na zwolnieniu lekarskim związanym z operacją. Po powrocie okazało się, że nie było żadnego zastępstwa merytorycznego na prowadzonym przeze mnie przedmiocie. W związku z tym minimalna liczba godzin nie została zrealizowana. Dyrekcja obwiniła mnie za to, że po moim powrocie nie poinformowałem, że realizacja podstawy programowej jest zagrożona. Przed pójściem na zwolnienie wyraźnie przekazałem dyrekcji, że może być problem z realizacją godzin i poprosiłem o merytoryczne zastępstwo. Obecnie jest możliwość zrealizowania pozostałych wymaganych godzin w 2 lub 3 klasie. Jednak według dyrekcji powinienem te godziny odrobić zgodnie z artykułem 42 KN (czyli bez wynagrodzenia). Czy to jest właściwe rozwiązanie problemu? Artykuł 42 KN nie dotyczy odrabiania zaległości związanych z niezrealizowaniem minimalnej liczby godzin z przedmiotu. Poza tym czy winą nauczyciela jest to, że był na zwolnieniu lekarskim, i czy teraz ma przez to pracować charytatywnie? Czy obowiązkiem Dyrekcji nie jest zapewnienie zastępstw merytorycznych w okresie nieobecności nauczyciela? Proszę uprzejmie o odpowiedź z podstawami prawnymi, także na pytanie, czy moim obowiązkiem jest nieodpłatna realizacja brakujących godzin.

Odpowiedź:

W załączniku nr 4 do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (DzU z 2012 r., poz. 977, z późn. zm.) zajęcia techniczne zostały zaliczone do przedmiotów uzupełniających, nauczanych na III etapie edukacyjnym (gimnazjum). Dla III etapu edukacyjnego zostały określone minimalne ogólne liczby godzin przeznaczone na realizację podstawy programowej z poszczególnych obowiązkowych zajęć edukacyjnych w całym cyklu kształcenia. To dyrektor gimnazjum w ramach sprawowanego nadzoru pedagogicznego odpowiada za to, aby łączne sumy godzin w ciągu trzech lat zajęć z danego przedmiotu były nie mniejsze niż wymienione w ramowym planie nauczania w załączniku nr 3 do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (DzU z 2012, poz. 204, z późn. zm.), a efekty określone w podstawie programowej zostały osiągnięte (w tym zakresie powinien prowadzić niezbędne analizy, wyliczenia „brakujących” godzin etc.).

I tak, dla przedmiotu zajęcia techniczne minimalny wymiar godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych w trzyletnim okresie nauczania w gimnazjum wynosi 65 godzin, a w gimnazjum specjalnym – 220 godzin. W mojej ocenie nie jest dopuszczalne „odrabianie” zaległości w zakresie realizacji podstawy programowej z danego przedmiotu poza pensum, określonym na podstawie art. 42 ust 3 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (DzU z 2014 r., poz. 191, z późn. zm.). Nauczyciel w ramach 40-godzinnego tygodnia pracy przecież nie tylko realizuje zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, lecz także wykonuje inne czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, np. bierze udział w posiedzeniach rady pedagogicznej, spotyka się z rodzicami, sprawdza prace domowe uczniów, a także przygotowuje się do prowadzenia zajęć, w tym dokształca się oraz doskonali zawodowo. W szczególności te ostatnie wymienione czynności nie mogą być przez nauczyciela udokumentowane, co de facto oznacza brak możliwości rozliczenia nauczyciela z 40-godzinnego tygodnia pracy.

W opisanym przypadku w razie nieobecności nauczyciela przedmiotu zagrożonego niezrealizowaniem podstawy programowej dyrektor gimnazjum powinien skorzystać z instrumentów, w które wyposażył go ustawodawca: przydzielać innym nauczycielom godziny doraźnych zastępstw zgodnie z art. 35 ust. 2a Karty Nauczyciela lub zatrudnić innego nauczyciela na podstawie umowy o pracę na czas określony zgodnie z art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela w związku z zaistnieniem potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, także w trakcie roku szkolnego. Ostatecznie, jeżeli zachodzi taka konieczność w analizowanym przypadku, dyrektor gimnazjum może wystąpić do organu prowadzącego o przyznanie godzin na obowiązkowe zajęcia edukacyjne, których realizacja jest zagrożona (nie więcej niż 3 godziny tygodniowo dla każdego oddziału w roku szkolnym), czyli skorzystać z kompetencji przyznanych mu przez § 3 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia z 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych.