PYTANIE

Czy realizowany przeze mnie autorski program godzin wychowawczych (mowa o programie orientacji zawodowej) musi być zatwierdzony przez radę pedagogiczną oraz czy musi być wpisany w rejestr szkolnych programów nauczania?

Czy w ramach dzielenia się wiedzą, autorski program może być udostępniony do realizacji przez innych nauczycieli bez zatwierdzenia go przez radę pedagogiczną i bez wpisu w rejestr szkolnych programów?

ODPOWIEDŹ

W obecnym stanie prawnym wybrany przez nauczyciela program nauczania, w tym również własny program (autorski), dopuszcza do użytku szkolnego w danej szkole dyrektor szkoły, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej. Zasięgnięcie opinii rady pedagogicznej jest obowiązkowe. Jeżeli dyrektor ma wątpliwości, co do zaproponowanego programu nauczania może się zwrócić również o opinię do:

1) nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, posiadającego wykształcenie wyższe i kwalifikacje wymagane do prowadzenia zajęć edukacyjnych, dla których program jest przeznaczony, lub

2) konsultanta lub doradcy metodycznego, lub

3) zespołu nauczycielskiego, zespołu przedmiotowego lub innego zespołu problemowo-zadaniowego, o których mowa w przepisach w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół.

Taka opinia powinna zawierać w szczególności ocenę zgodności programu nauczania z podstawą programową i dostosowania programu do potrzeb i możliwości uczniów, dla których jest przeznaczony.

Dopuszczone do użytku programy nauczania stanowią, z mocy prawa, szkolny zestaw programów nauczania. Dyrektor szkoły jest odpowiedzialny za uwzględnienie w nich całości podstawy programowej dla danego etapu edukacyjnego.

W związku z powyższym, aby autorski program godzin wychowawczych, mógł być realizowany w danej szkole musi być wcześniej zatwierdzony przez dyrektora, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej.

Opracowany przez nauczyciela program godzin wychowawczych, może być uznany za utwór w rozumieniu prawa autorskiego, a w związku z tym podlegać szczególnej ochronie prawnej. W takim przypadku pełnia autorskich praw osobistych i majątkowych do programu przysługuje autorowi (twórcy) – nauczycielowi, który go opracował. Do praw osobistych zaliczymy m.in. prawo do autorstwa utworu, oznaczenia utworu swoim nazwiskiem, prawo do integralności utworu, prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu, na przykład przez osoby trzecie. Są to prawa niezbywalne, immanentnie związane z osobą twórcy (w naszym przypadku z osobą nauczyciela). Natomiast do praw majątkowych zaliczymy prawo do korzystania z utworu, rozporządzania nim oraz do wynagrodzenia za korzystanie z niego. Autorskie prawa majątkowe do utworu są prawami zbywalnymi. Do ich przejścia na inny podmiot może dojść bądź na podstawie umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowy licencyjnej (umowy cywilnoprawnej) zawartej pomiędzy twórcą a nabywcą utworu bądź w drodze dziedziczenia.

Zatem, nauczyciel – twórca programu autorskiego – sam decyduje, czy chce udostępnić program do realizowania przez innych nauczycieli. Jednak w każdym przypadku musi on być wcześniej zatwierdzony przez dyrektora, po uzyskaniu opinii rady pedagogicznej.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (DzU z 2004 r. nr 256, poz 2572, z późn. zm.), art. 22a.

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (DzU z 2009 r. nr 89, poz. 730), § 1 i 4.

Dariusz Skrzyński – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy i prawa autorskiego.