Pytanie:

Pracuję jako nauczyciel wspomagający w klasie integracyjnej (od 15-tu lat). Radni z mojej gminy proponują, aby nauczyciele wspomagający pracowali po 25–26 godzin w tygodniu. Chcę się dowiedzieć, czy ja – jako nauczyciel wspomagający – jestem nauczycielem i co za tym idzie – czy powinnam pracować 18 godzin? Czy może jestem pedagogiem i moje pensum ustala gmina? Jak wygląda ta sytuacja od strony prawnej?

Odpowiedź:

Zgodnie z zapisami art. 42 ust. 7 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (DzU z 2014 r., poz. 191, z późn. zm.) organ prowadzący określa tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć nauczycieli niewymienionych w art. 42 ust. 3. Do niedawna orzecznictwo wskazywało na pewne wątpliwości i rozbieżności w zakresie rozstrzygnięcia, czy jednostka samorządu terytorialnego może na tej podstawie określić pensum nauczycieli wspomagających. Te wątpliwości zostały jednak rozwiane przez orzecznictwo zarówno Sądu Najwyższego, jak i Naczelnego Sądu Administracyjnego. Obecnie powszechną praktyką stosowaną przez samorządy jest ustalenie pensum nauczyciela wspomagającego. Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie wypowiedział się w sprawie charakteru i celu pracy nauczyciela edukacyjnego i nauczyciela wspomagającego (wyraźnie je różnicując) i orzekł, że pensum nauczyciela wspomagającego określa gmina (wyrok NSA z dnia 1 października 2013 r. I OSK 1300/13). W drodze wykładni funkcjonalnej Naczelny Sąd Administracyjny doszedł do wniosku, że stanowiący podstawę do takiego ustalenia art. 42 ust. 7 pkt 3 Karty Nauczyciela dotyczy także nauczycieli, których celem zatrudnienia jest współorganizowanie kształcenia integracyjnego. Są to nauczyciele zatrudnieni dodatkowo i nazywani nauczycielami „wspomagającymi”, gdyż taki jest charakter ich pracy. Praca nauczycieli wspomagających nie może być utożsamiana z pracą nauczycieli zajęć edukacyjnych (których pensum jest ustalone na podstawie danych z tabeli zawartej w art. 42 ust. 3 Karty Nauczyciela), ponieważ są to specjaliści w zakresie pedagogiki specjalnej. Ponadto Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że inny jest nie tylko charakter i rodzaj, lecz także cel pracy nauczyciela edukacyjnego i nauczyciela „wspomagającego”. Ten drugi w ramach swojego stosunku pracy wykonuje obowiązki określone dla różnych stanowisk.

Pogląd ten podzielił m.in. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, który w wyroku z 4 września 2014 r. (IV SA/Gl 674/14) przywołał definicję nauczyciela wspomagającego i przypomniał, że są to nauczyciele z wykształceniem z zakresu pedagogiki specjalnej zajmujący się opieką, terapią, kształceniem i wychowaniem (rewalidacją) osób z dysfunkcją słuchu (surdopedagogika), z dysfunkcją wzroku (tyflopedagogika), upośledzonych umysłowo (oligofrenopedagogika). Mowa o nich w rozporządzeniu określającym warunki organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, w tym niesłyszących, słabosłyszących, niewidomych, słabowidzących oraz dla uczniów niedostosowanych społecznie wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy w szkołach ogólnodostępnych, z oddziałami integracyjnymi i szkołach integracyjnych (§ 1 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (DzU z 2014 r., poz. 414).