Pytanie:

Trzy lata temu otrzymałam odprawę w związku z art. 20 KN. Przez kilka lat pracowałam w kilku szkołach na czas określony. Obecnie pojawiła się perspektywa zatrudnienia na czas nieokreślony w pełnym wymiarze w tej samej miejscowości, ale w innej szkole. Niestety dyrektor poinformował mnie, że organ prowadzący szkołę nie wyraził na to zgody, bo jest to sprzeczne z ustawą o finansach publicznych i musi zatrudnić mnie na czas określony. Wydaje się to absurdem, bo przez taką sytuację człowiek zmuszony jest szukać pracy daleko od miejsca zamieszkania. Czy rzeczywiście jest to zgodne z prawem?

Odpowiedź:

Zgodnie z przepisem art. 20 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku Karta Nauczyciela (t.j. DzU 2018, poz. 967) nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, z którym rozwiązano stosunek pracy z takich przyczyn jak likwidacja szkoły lub zmiany organizacyjne uniemożliwiające dalsze zatrudnienie nauczyciela, przysługuje odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Przywołany przepis nie wskazuje na jednorazowości otrzymanej odprawy. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 1995 roku (I PRN 27/95) nauczyciel, z którym rozwiązano stosunek pracy w trybie art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela, nauczyciel ma prawo od odprawy pieniężnej, przewidzianej w ust. 2 tego artykuły, choćby niezwłocznie podjął zatrudnienie.
Kompetencje dyrektora szkoły reguluje przede wszystkim art. 68 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 roku Prawo oświatowe (t.j. DzU 2019, poz. 1148). Zgodnie z przepisem art. 68 ust. 5 przywołanej ustawy – dyrektor szkoły jest kierownikiem zakładu pracy dla zatrudnionych w szkole lub placówce nauczycieli i pracowników niebędących nauczycielami. Dyrektor w szczególności decyduje w sprawach:
- zatrudniania i zwalniania nauczycieli oraz innych pracowników szkoły lub placówki
- przyznawania nagród oraz wymierzania kar porządkowych nauczycielom i innym pracownikom szkoły lub placówki
- występowania z wnioskiem, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i rady szkoły, w sprawach odznaczeń, nagród i innych wyróżnień dla nauczycieli oraz pozostałych pracowników szkoły lub placówki.
Również w odpowiedzi podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej – z upoważnienia ministra na zapytanie nr 4791 w sprawie opinii Ministerstwie Edukacji Narodowej na temat wybranych zagadnień z zakresu uprawnień nauczycieli, wskazano, że zgodnie z art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela w przypadku m.in. zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole dyrektor szkoły może rozwiązać z nauczycielem stosunek pracy. W przypadku zaistnienia powyższych okoliczności na mocy art. 20 ust. 2 Karty Nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, z którym rozwiązano stosunek pracy, przysługuje odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. W przywołanej odpowiedzi, podkreślono, że ustawodawca w art. 20 Karty Nauczyciela w sposób wyczerpujący określił warunki, jakie muszą zostać spełnione, aby nauczyciel otrzymał sześciomiesięczną odprawę w związku z rozwiązaniem stosunku pracy. Obowiązujące przepisy nie przewidują możliwości niewypłacenia bądź zwrotu pobranej przez pracownika odprawy wypłaconej w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w przypadku ponownego zatrudnienia, chociażby to zatrudnienie nastąpiło bezpośrednio po rozwiązaniu poprzedniego stosunku pracy. Ponadto podkreślono, że decyzje dotyczące polityki kadrowej szkoły podejmuje dyrektor szkoły, który zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela oraz art. 39 ust. 3 ustawy o systemie oświata (obecnie art.68 ust. 5 pkt 1 ustawy Prawo oświatowe) jest kierownikiem zakładu pracy dla zatrudnionych w szkole lub placówce nauczycieli i pracowników niebędących nauczycielami, przełożonym służbowym wszystkich pracowników szkoły i tylko od jego decyzji uwarunkowanej m. in. Potrzebami wynikającymi z organizacji pracy szkoły, zależy, czy nauczyciel, z którym rozwiązano stosunek pracy zostanie ponownie zatrudniony. Ponowne zatrudnienie nie może jednak stanowić przesłanki do pozbawienia nauczyciela, z którym wcześniej rozwiązano stosunek pracy, odprawy pieniężnej.
Mając na uwadze powyższe o zatrudnieniu nauczyciela decyduje dyrektor szkoły, który nie musi tej decyzji konsultować z organem prowadzącym. Zatrudnienie nauczyciela, z którym wcześniej rozwiązano stosunek pracy w trybie art. 20 Karty Nauczyciela i otrzymał odprawę nie stanowi przeszkody prawnej w zatrudnieniu go ponownie, również na czas nieokreślony.

dr Adam Balicki – prawnik, specjalista prawa oświatowego, wykładowca akademicki, dyrektor szkoły