PYTANIE

Dyrektor szkoły, będący w konflikcie ze mną, odczytał na zebraniu z rodzicami treść nagany, jaką mi niedawno wręczył.

Czy to jest zgodne z prawem? Czy mógł to zrobić, przecież to pismo do mnie? Proszę o wykładnię prawną w tej sprawie.

ODPOWIEDŹ

Obowiązek szanowania godności pracownika (nauczyciela) jest podstawowym obowiązkiem pracodawcy (dyrektor szkoły), gdyż stanowi on jedną z podstawowych zasad prawa pracy (art. 111 Kodeksu pracy). Ochrona godności pracownika w stosunkach pracy oznacza przede wszystkim, że pracodawca ma obowiązek szanować poczucie wartości każdego pracownika. Zabronione jest więc poniżanie, szykanowanie, ośmieszanie pracownika nie tylko w relacjach pracodawca – pracownik, ale również w wobec innych zatrudnionych. Konkretyzacja zasady poszanowania godności pracownika znajduje odzwierciedlenie w przepisach dotyczących przeciwdziałania mobbingowi (tu jednak główne znaczenia ma długość i uporczywość tych działań).

O zastosowanej karze porządkowej, na przykład nagany, dyrektor zawiadamia nauczyciela na piśmie, wskazując rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych i datę dopuszczenia się przez pracownika tego naruszenia oraz informując go o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia. Odpis zawiadomienia składa się do akt osobowych nauczyciela. Złożenie takiego odpisu do akt osobowych nie stanowi działania bezprawnego i jako takie nie narusza prywatności pracownika. Pracownik zawsze w odpowiednim trybie może kwestionować zasadność nałożonej kary.

Od każdego pracodawcy należy wymagać szacunku dla pracowników oraz liczenia się z ich poczuciem własnej godności i wartości osobistej. Pracodawca nie może bezpodstawnie negatywnie odnosić się do pracownika i wyrażać się o nim w sposób poniżający go wśród zespołu pracowniczego lub wobec innych osób. Wydaje się, że taka sytuacja mogła mieć miejsce w niniejszej sprawie. Pracodawca ma prawo ukarać pracownika karą porządkową nagany za uchybienia przeciwko porządkowi pracy, ale nie ma prawa poniżać go lub w inny sposób naruszać jego dobre imię (np. przez poinformowanie rodziców o okolicznościach zastosowania kary porządkowej).

W przypadku naruszenia obowiązku pracodawcy szanowania godności i innych dóbr osobistych pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, oczywiście z zachowaniem prawa do odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Może on również złożyć skargę do sądu z tytułu naruszenia dóbr osobistych na podstawie art. 23 i 24 Kodeksu cywilnego w związku z art. 111 Kodeksu pracy. Jednak to nauczyciel będzie musiał udowodnić, że publiczne odczytanie treści nagany naruszyło godność pracownika, czy inne dobra osobiste (np. wizerunek).

Podstawa prawna:

• Ustawa 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94, z późn. zm.), art. 111, art. 55.

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (DzU z 1964 r. nr 16, poz. 93, z późn. zm.), art. 23 i 24.

Dariusz Skrzyński – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy i prawa autorskiego.